Πως η λογοτεχνία βελτιώνει τη ζωή μας
Πως μας βοηθούν
ο Όμηρος
ο «Νονός»
και η
«Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων»!
Θέλετε πραγματικά να κατανοήσετε τη λογοτεχνία; Τότε, μη ξεκινήσετε να διαβάζετε τις λέξεις σε μια σελίδα. Ξεκινήστε με το πώς επηρεάζει τον εγκέφαλό σας!Φωτογραφία από Georgi Dyulgerov από το Pixabay
Θέλετε πραγματικά να κατανοήσετε τη λογοτεχνία; Τότε, μη ξεκινήσετε να διαβάζετε τις λέξεις σε μια σελίδα. Ξεκινήστε με το πώς επηρεάζει τον εγκέφαλό σας!
Το μήνυμα
Αυτό είναι το μήνυμα, που στέλνει ο καθηγητής Αγγλικών του Πανεπιστήμιο του Οχάιο – πτυχιούχος Λογοτεχνίας και νευροεπιστήμης, Άνγκους Φλέτσερ , ο οποίος μας προτείνει ένα διαφορετικό τρόπο ανάγνωσης και σκέψης για τις λογοτεχνικές ιστορίες.
Μάλιστα, ο ίδιος έγραψε ένα βιβλίο, στο οποίο εξετάζει όλες τις ιστορίες, όπως αυτές παρουσιάζονται στη κλασική λογοτεχνία, στην αντίστοιχη της φαντασίας, στα σενάρια των ταινιών, καθώς και στις τηλεοπτικές εκπομπές ή σειρές.
«Η λογοτεχνία δεν εφευρέθηκε μόνον ως μια μέθοδος ψυχαγωγίας ή ως τρόπος παράδοσης μηνυμάτων στους αναγνώστες ή στις αναγνώστριες. Οι ιστορίες είναι στη πραγματικότητα μια μορφή τεχνολογίας. Είναι εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί από τους προγόνους μας, για να ανακουφίσουν τη κατάθλιψη, να μειώσουν το άγχος, να αναζωπυρώσουν τη δημιουργικότητα, να προκαλέσουν το θάρρος και να αντιμετωπίσουν μια ποικιλία άλλων ψυχολογικών προκλήσεων του ανθρώπου.
Και παρόλο που δε τα διδάσκουμε σήμερα στα μαθήματα λογοτεχνίας, μπορούμε ακόμα να βρούμε και να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα συναισθηματικά εργαλεία στις ιστορίες που διαβάζουμε σήμερα», δήλωσε ο κ. Φλέτσερ.
Τα θαυμαστά έργα
Ακόμη, εξήγησε πως αυτές τις έννοιες τις αναλύει διεξοδικά στο βιβλίο με τίτλο:
«Θαυμαστά έργα: Οι 25 πιο ισχυρές εφευρέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας».
Για παράδειγμα, σ’ ένα κεφάλαιο για τη καταπολέμηση της μοναξιάς, «συζητά» το πώς μπορεί να μας βοηθήσει η ανάγνωση του μυθιστορήματος και του αντίστοιχου σεναρίου της ταινίας με τίτλο: «Ο Νονός- The Godfather» από το Μάριο Πούζο.
«Εστιάζει» σε ένα άλλο κεφάλαιο στη διατροφή και στη δημιουργικότητα «μιλώντας» για τις αρετές, που «κρύβονται», στο έργο «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», καθώς και στη παιδική σειρά «Γουίνι το αρκουδάκι» ! Ψάχνετε το καλύτερο τρόπο για να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας; Τότε, ο κ. Φλέτσερ σας προτείνει να δείτε τη τηλεοπτική εκπομπή «30 Rock» .
Το βιβλίο «Θαυμαστά έργα: Οι 25 πιο ισχυρές εφευρέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας» δεν αγνοεί και τα κλασικά έργα:
Έτσι, αναλύει ο συγγραφέας το πώς η ανάγνωση των έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ μπορεί να μας βοηθήσει να θεραπευτούμε από τη θλίψη. Δείχνει το πως η Βιρτζίνια Γουλφ μπορεί να ωφελήσει τους αναγνώστες ή τις αναγνώστριες, ώστε να βρουν την ηρεμία! Ακόμη, καταδεικνύει ότι ο Όμηρος μπορεί να υποστηρίξει όσους- όσες χρειάζονται να βρουν το θάρρος!
Ο κ. Φλέτσερ είπε ότι το υπόβαθρο της νευροεπιστήμης επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την προσέγγιση, που έκανε στο όλο πόνημα σχετικά με τη λογοτεχνία.
Νευροεπιστήμη
και λογοτεχνία
«Όταν διαβάζεις ένα αγαπημένο ποίημα ή μια αγαπημένη ιστορία, μπορεί να νιώσεις χαρά και να νιώθεις μια αίσθηση ενσυναίσθησης ή σύνδεσης Ένα από τα πράγματα που κάνω στο βιβλίο είναι να παράσχω την επιστημονική επικύρωση για τα πράγματα που έχουμε από καιρό αισθανθεί, όταν έχουμε διαβάσει διάφορα αγαπημένα βιβλία ή παρακολουθήσαμε ταινίες ή τηλεοπτικές εκπομπές που αγαπήσαμε.
Από το υπόβαθρο της νευροεπιστήμης και τις μελέτες που διεξήγαγα, μπορώ να δω το πώς τα εφευρήματα της λογοτεχνίας συνδέονται σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου μας, για να μας κάνουν λιγότερο μοναχικούς ή να μας βοηθήσουν να «χτίσουμε» το θάρρος μας ή για να κάνουμε διάφορα άλλα πράγματα. Εντέλει, για να μας βοηθήσουν. Κάθε ιστορία είναι διαφορετική και στη πραγματικότητα αποτελεί ένα διαφορετικό εργαλείο», τόνισε ο καθηγητής.
Ένας διαφορετικός τρόπος
προσέγγισης των ιστοριών
Ακόμη, αποκάλυψε ότι για να κατανοήσει πραγματικά ο ίδιος τη δύναμη της λογοτεχνίας επικεντρώθηκε σ’ ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των ιστοριών από αυτό που προσφέρεται από τα περισσότερα μαθήματα της παραδοσιακής λογοτεχνίας.
Η συνηθισμένη μέθοδος διδασκαλίας της λογοτεχνίας επικεντρώνεται στις λέξεις, ζητώντας από τους μαθητές ή τις μαθήτριες να αναζητήσουν τα θέματα, να εξετάσουν το τι σκοπεύει να πει και το τι σημαίνει ο συγγραφέας σε κάθε αράδα του.
Το πρότζεκτ
«Αφήγηση Έργου»
ή «Project Narrative»
Αυτό, όμως, δεν είναι το επίκεντρο του «πρότζεκτ Αφήγηση Έργου ή Project Narrative» , ενός προγράμματος του Πανεπιστήμιο του Οχάιο στο οποίο συμμετέχει και ο καθηγητής κ. Φλέτσερ.
«Με την «Αφήγηση Έργου», αντιστρέφουμε τη διαδικασία. Αντί να κοιτάξουμε πρώτα τις λέξεις, εξετάζουμε πρώτα το τι συμβαίνει στο μυαλό σας.
Πώς σε κάνει να νιώθεις αυτή η ιστορία; Εξετάζουμε το πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στους χαρακτήρες, στην πλοκή, στο κόσμο που δημιούργησε ο/η συγγραφέας », εξήγησε ο κ. Φλέτσερ.
Όταν εξετάζετε το πώς η ιστορία σας κάνει να αισθάνεστε, τότε ξεκινά το δεύτερο μέρος της διαδικασίας, το οποίο είναι να εντοπίσετε αυτό το συναίσθημα, που «κρύβεται πίσω» από κάποιο εφεύρημα της ιστορίας, είτε πρόκειται για τη πλοκή, ένα χαρακτήρα, τον αφηγητή ή το κόσμο της ιστορίας.Φωτογραφία από delo από το Pixabay
Ο εντοπισμός
του συναισθήματος
Όταν εξετάζετε το πώς η ιστορία σας κάνει να αισθάνεστε, τότε ξεκινά το δεύτερο μέρος της διαδικασίας, το οποίο είναι να εντοπίσετε αυτό το συναίσθημα, που «κρύβεται πίσω» από κάποιο εφεύρημα της ιστορίας, είτε πρόκειται για τη πλοκή, ένα χαρακτήρα, τον αφηγητή ή το κόσμο της ιστορίας.
Τα θέματα της ιστορίας ή αυτό που λέει ο συγγραφέας είναι τα λιγότερο σημαντικά σε αυτή τη προσέγγιση, που επιχειρείται στη λογοτεχνία.
Μια διαφορετική αναζήτηση
«Αυτό σημαίνει ότι όταν ψάχνετε ένα βιβλίο για να τονώσετε το θάρρος σας, δε χρειάζεται να αναζητήσετε ένα βιβλίο που να έχει τη λέξη «θάρρος» στο τίτλο ή ακόμη και ως ένα από τα θέματα του, όπως ορίζει η παραδοσιακή ανάλυση της λογοτεχνίας.
Το θάρρος προέρχεται από την ανάγνωση ενός έργου λογοτεχνίας που μας κάνει να νιώθουμε, σα να συμμετέχουμε σε κάτι το μεγαλύτερο από μας. Δε χρειάζεται να αναφέρουμε το θάρρος ή η ευτολμία να είναι ένα από τα θέματά του. Αυτό δεν είναι σχετικό», σημείωσε ο κ. Φλέτσερ.
Οι τεχνικές της όπερας
στη λογοτεχνία
Παραδείγματος χάριν, μπορεί να μη σκεφτόσασταν να διαβάσετε το «Νονό» για να αποκρούσετε την αίσθηση της μοναξιάς, αλλά ο κ. Φλέτσερ περιέγραψε σαφέστατα το πως μπορεί να έχει αυτό το αποτέλεσμα, εν μέρει μέσω της χρήσης μιας συγκεκριμένης τεχνικής της όπερας!
Παράλληλα, κατέδειξε ο συγγραφέας το πώς ορισμένες όπερες διαθέτουν μια χρονική περίοδο ανυπόφορης και ταραχώδους μουσικής, η οποία επιλύεται τελικά μέσα από μια γλυκιά αρμονία!
Η απελευθέρωση
της ντοπαμίνης
στον εγκέφαλο
«Η σύγκρουση και η ασυμφωνία της μουσικής είναι ενοχλητική, αλλά στη συνέχεια έρχεται η γλυκιά ανακούφιση της αρμονίας, η οποία απελευθερώνει τη ντοπαμίνη στον εγκέφαλό μας, καθώς και μας συνδέει με τη μουσική.
Ο Μάριο Πούζο κάνει το ίδιο πράγμα στο έργο: «Ο Νονός- The Godfather», δημιουργώντας χάος και ένταση σε ένα κεφάλαιο. Στη συνέχεια, το επιλύει εν μέρει στο τέλος, δίνοντάς μας αυτή τη μερική ντοπαμίνη που μας συνδέει με τους χαρακτήρες και την ιστορία, καθώς και μας κάνει να νιώθουμε σαν αυτοί να είναι φίλοι μας.
Και παρόλο που μπορεί να μην είναι καλό να είμαστε φίλοι με τους γκάνγκστερ στη πραγματική ζωή, δύναται η βιασύνη της ντοπαμίνης που παίρνουμε από τη φιλία της οικογένειας Κορλεόνε να μας βοηθήσει στην αποτροπή της μοναξιάς», σημείωσε ο κ. Φλέτσερ.
«Οι νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα μέρος του εγκεφάλου μας βοηθά να κάνουμε φίλους. Περιέχει ένα σύμπλεγμα των νευρώνων της ντοπαμίνης που προετοιμάζονται για μικρές περιόδους μοναξιάς και είναι έτοιμοι αυτοί να μας ενθαρρύνουν να είμαστε κοινωνικοί όταν συναντούμε ξανά ανθρώπους», προσέθεσε ο κ. Φλέτσερ.
Το ξύπνημα
του εγκεφάλου
«Ελπίζω ότι περισσότεροι άνθρωποι θα θελήσουν να καταλάβουν το πώς αυτά τα τεχνολογικά εργαλεία στη λογοτεχνία λειτουργούν πραγματικά στον εγκέφαλό μας. Η ιδέα πίσω από το κάθε βιβλίο είναι να σας δώσει ένα διαφορετικό τρόπο ανάγνωσης, που «ξεκλειδώνει» την εξαιρετική δύναμη της λογοτεχνίας, για να θεραπεύσει τον εγκέφαλό σας, να σας δώσει περισσότερη χαρά, περισσότερο θάρρος, κι ό,τι άλλο χρειάζεστε στη ζωή σας», υπογράμμισε ο κ.Φλέτσερ.
©Τypologos.com 2023
