Η τύφλωση και οι προεκτάσεις της στη καθημερινή ζωή

Γράφει η Δρ. Αναστασία Αρτεμίου

Ακαδημαϊκός

Η απώλεια όρασης έχει σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή εκείνων που τη βιώνουν, καθώς και στις οικογένειες, στους φίλους τους και στη κοινωνία. Δημιουργεί αυτόματα πολλά ερωτηματικά που αφορούν στη κάλυψη της ιατρικής περίθαλψης τους, αλλά και στη προσωπική φροντίδα τους, πόσο μάλιστα στην ελευθερία και ανεξαρτησία τους.

Η απώλεια

της ποιότητας ζωής

Δυστυχώς, η απώλεια όρασης δε περιορίζεται μόνο στη λειτουργία του οπτικού συστήματος, αλλά και στη ποιότητα ζωής των τυφλών ανθρώπων, στην ψυχική υγεία τους, στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, καθώς  και στη κοινωνική δραστηριότητά τους. Ωστόσο, η τύφλωση είναι ένας από τους περισσότερους, αν όχι ο περισσότερο, παρεξηγημένος τύπος αναπηρίας.

Οι τυφλοί ζουν

μια φυσιολογική ζωή

με το δικό τους τρόπο

Οι γενικές μάζες έχουν τις δικές τους αντιλήψεις για τους τυφλούς, που πιστεύουν ακράδαντα ότι είναι αληθινές χωρίς καν να έρχονται σε επαφή με ένα τυφλό. Οι περισσότεροι, μη τυφλοί, θεωρούν ότι οι τυφλοί δε μπορούν να σπουδάσουν, να εργαστούν και να έχουν κοινωνικές επαφές.

Απεναντίας, οι τυφλοί ζουν μια φυσιολογική ζωή  και με το δικό τους τρόπο μπορούν να κάνουν πράγματα. Όμως, αντιμετωπίζουν σίγουρα προβλήματα λόγω των δυσπρόσιτων υποδομών και των κοινωνικών προκλήσεων.

Η ανεξαρτησία

Το πιο πολύτιμο πράγμα για ένα άτομο με τύφλωση είναι η ανεξαρτησία. Ένας τυφλός μπορεί να ζήσει μια ανεξάρτητη ζωή με κάποιες ειδικά σχεδιασμένες προσαρμοστικές προδιαγραφές για αυτούς. Υπάρχουν πολλοί εξοπλισμοί που μπορούν να επιτρέψουν σ’ ένα τυφλό να ζήσει τη ζωή του, ανεξάρτητα.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης

και της νέας τεχνολογίας

Η υποβοηθητική τεχνολογία είναι ένα διεπιστημονικό πεδίο γνώσης που περιλαμβάνει προϊόντα, πόρους, μεθοδολογίες, στρατηγικές, πρακτικές και υπηρεσίες που στοχεύει στη προώθηση της λειτουργικότητας για άτομα με προβλήματα όρασης όσον αφορά στην αυτονομία, στην ανεξαρτησία, στη ποιότητα ζωής και τη κοινωνική ένταξη.

Σχολεία χωρίς αποκλεισμούς

Τα σχολεία χωρίς αποκλεισμούς παρέχουν σε όλους τους μαθητές κανονική τάξη διασφαλίζοντας έτσι επαρκείς και απαιτητικές εκπαιδευτικές ευκαιρίες προσαρμοσμένες στις ικανότητες και στις ανάγκες τους, Οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στο έργο της προώθησης της ευημερίας των μαθητών και στη δημιουργία συνθηκών για μάθηση.

Το ειδικό μπαστούνι

Είναι ενθαρρυντικό ότι τα προϊόντα και η υποστηρικτική τεχνολογία για άτομα με ειδικές ανάγκες συνεχίζουν να αναπτύσσονται με γρήγορο ρυθμό. Το ειδικό μπαστούνι για τυφλούς αποτελεί το κλειδί για την ανεξαρτησία τους, είναι επέκταση του εαυτού τους, και της ελευθερίας τους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να μετακινηθούν με αυτοπεποίθηση, καθώς  και ανεξαρτησία.

Η χρήση Smartphone

ή iPhone

Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα Smartphone ή iPhone για πολλά πράγματα, όπως είναι οι κλήσεις, η αποστολή μηνυμάτων, ο έλεγχος του email, ο έλεγχος των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, το blogging, η κράτηση εισιτηρίων, η ακρόαση μουσικής και πολλά άλλα.

Εφαρμογές

για καθημερινές εργασίες

Υπάρχουν,επίσης, πολλές εφαρμογές βοηθητικές για καθημερινές εργασίες, όπως είναι  το Bemyeyes, το  Braille display, το Closed Circuit Television, η ΦωνΑισθησία και άλλα πολλά.

Ένας φορητός υπολογιστής επιτρέπει στους ανθρώπους χωρίς όραση να γράφουν δοκίμια, να κάνουν έρευνα, να στέλνουν email και όλα τα συνηθισμένα πράγματα.

Μπορούν να χρησιμοποιήσουν το πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης Jaws και επίσης το Voice Over στο Mac, οπότε είναι αρκετά ευέλικτοι, όταν πρόκειται για υποβοηθητική τεχνολογία.

Η οθόνη Braille

Μια οθόνη Braille επιτρέπει να διαβάζουν και να πληκτρολογούν χρησιμοποιώντας το πληκτρολόγιο Braille. Επίσης, το Apple Watch συνδέεται στο τηλέφωνο, έτσι ώστε να  αναγγέλλει όλες τις ειδοποιήσεις τους, να παρακολουθεί την άσκησή τους και να ενημερώνει για την ώρα.

Υπάρχει ακόμη και μια συσκευή, το OrCam, η οποία διαβάζει έντυπο κείμενο, αναγνωρίζει πρόσωπα – προϊόντα, διαβάζει κωδικούς και εντοπίζει χρώματα. Το Amazon Echo προσφέρει την Alexa,  η οποία  βοηθά για ανάγνωση, ακρόαση ειδήσεων, ακρόαση μουσικής, ρύθμιση χρονομέτρων και πολλά άλλα.

Τα ακουστικά

Τα ακουστικά –επίσης –είναι σχεδόν απαραίτητα για τους τυφλούς, όχι μόνο για να ακούν μουσική, αλλά και να ακούν τον αναγνώστη οθόνης τους, σε ορισμένες καταστάσεις,  όπως είναι η εργασία τους. Επιπρόσθετα, έχοντας ένα κλειδί ραντάρ σημαίνει ότι κάθε τυφλός είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει μια τουαλέτα με ειδικές ανάγκες.

H σχέση της τύφλωσης

με τη νοητική ανάπτυξη

του ατόμου

Τα παιδιά με τύφλωση πρέπει να βασίζονται στη διαδοχική παρατήρηση.Έχουν τη δυνατότητα να εκλάβουν περιορισμένες πληροφορίες χρησιμοποιώντας την αφή για να δημιουργήσουν μια εικόνα.

Η συνειδητοποίηση των σχέσεων μεταξύ αντικειμένων συμβαίνει αργότερα και αρχικά δε γίνονται συχνά συνδέσεις μεταξύ των ήχων και των αντικειμένων. Επομένως, τα τυφλά παιδιά υιοθετούν εναλλακτικούς τρόπους ανάπτυξης της γλώσσας σύμφωνα πάντα με το τρόπο που αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους.

Η χρήση και η φύση της γλώσσας διαφέρουν από τα μη λεκτικά πρότυπα επικοινωνίας, την ικανότητα, τη στάση, το χαμόγελο κι άλλες εκφράσεις του προσώπου και την εξάρτησή τους από τις επίσημες και τυπικές φράσεις.

Η ακουστική μνήμη

Η εμπειρογνωμοσύνη της ακουστικής μνήμης μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη της γλώσσας και να «οδηγήσει» σε αντίθετη συνειδητοποίηση της γλωσσικής χρήσης.

Οι δεξιότητες λεκτικής συλλογιστικής φαίνεται να υστερούν από τις δεξιότητες ακουστικής μνήμης που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα, όταν πρέπει να αλλάξουν γρήγορα θέματα ή όταν ενσωματώνουν ευρύτερες έννοιες μιας λέξης, ιδιαίτερα σε κοινωνικές καταστάσεις.

Η γλώσσα του σώματος

Ωστόσο, παρόλο που τα τυφλά παιδιά στηρίζονται σε ακουστικές ενδείξεις σε μια συνομιλία, δε σημαίνει ότι μπορούν να συλλάβουν την έννοια που υπονοείται.Επιπρόσθετα, η διαδικασία ένταξης των τυφλών παιδιών στη κοινωνία είναι διαφορετική από εκείνη των παιδιών με κανονική όραση.

Ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνικής αλληλεπίδρασης περιλαμβάνει τη γλώσσα του σώματος με αποτέλεσμα πολλές έννοιες να μη γίνονται κατανοητές από τα τυφλά παιδιά.Τα παιδιά με προβλήματα όρασης δυσκολεύονται να ενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο, διότι αν και το επιθυμούν πολύ, διακατέχονται από φόβους με αποτέλεσμα η μετάβαση από την οικογένεια στην κοινωνία να είναι δύσκολη, καθώς και να «οδηγεί» τα παιδιά σε πλήρη άρνηση της αναπηρίας τους.

Όραση και ψυχική υγεία

Η συμπεριφορά των παιδιών με προβλήματα όρασης διαμορφώνεται βάσει των οπτικών περιορισμών τους, κάτι που διαφοροποιεί τις αντιλήψεις τους για το περιβάλλοντα χώρο και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και των αντικειμένων.

Η κοινή αντίδραση

Η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι η κοινή αντίδρασή τους, σε διαφορετικές πληροφορίες.

Όταν εξοικειωθούν με το περιβάλλον και μειωθούν οι ασυνήθιστες αντιδράσεις τους, είναι εμφανές ότι η βασική αιτία αυτών ήταν η οπτική δυσλειτουργία κι όχι κάποια ψυχική διαταραχή. Παρ’ όλα αυτά, οποιαδήποτε αποκλίνουσα συμπεριφορά δε πρέπει αρχικά να θεωρηθεί ως αποτέλεσμα της όρασης μόνο και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες, όπως είναι οι διανοητικές αναπηρίες, τα συναισθηματικά προβλήματα και οι γλωσσικές διαταραχές.

Οικογένεια και κοινωνική ζωή

Για την ολοκλήρωση ορισμένων εργασιών, οι τυφλοί γονείς χρησιμοποιούν «εναλλακτικές τεχνικές» που βασίζονται κυρίως στην αφή και στην ακοή.

Βέβαια, δεν υπάρχει σωστή ή λάθος τεχνική κι ο καθένας αποφασίζει να χρησιμοποιήσει αυτή που του ταιριάζει.

Ο καθένας φέρνει το δικό του σύνολο δεξιοτήτων και ελλειμμάτων, και αυτό που είναι απλό και προφανές σ’ ένα τυφλό γονέα μπορεί να φαίνεται δύσκολο για τον άλλο.

Διασκέδαση, μουσική

και αθλητισμός

Μια ερώτηση που ακούγεται συχνά για άτομα με ειδικές ανάγκες είναι: «Τι κάνουν οι τυφλοί για διασκέδαση;» Η απάντηση είναι απλή. Μπορούν να βγουν έξω και να διασκεδάσουν, να παίξουν σκάκι, monopoly και να έχουν χόμπι.

Ενώ πολλά αθλήματα βασίζονται στη χρήση της όρασης, η έλλειψη αυτής δε σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να παραιτηθεί από τον αθλητισμό. Είτε αφορά κάποιο χόμπι είτε αγωνιστικό άθλημα υπάρχει μια τεράστια λίστα αθλημάτων με τα οποία μπορούν να ασχοληθούν οι τυφλοί.

Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες

Ως επιστέγαση των παραπάνω, το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός για αθλητές με ειδικές ανάγκες είναι οι Παραολυμπιακοί Αγώνες και τα αγωνιστικά αθλήματα είναι η κολύμβηση, το σκι,το ποδόσφαιρο, η σκοποβολή, η ποδηλασία και άλλα πολλά.

Πάντα υπάρχουν άνθρωποι που ωθούν τον εαυτό τους στο μέγιστο όριο για να επιτύχουν τα επιτεύγματα που ποτέ δεν πίστευαν δυνατό. Το 2001, ο Erik Weihenmayer ήταν ο πρώτος τυφλός που ανέβηκε στο Έβερεστ.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ του 2000, η Marla Runyan ήταν η πρώτη τυφλή αθλήτρια που συμμετείχε σε Ολυμπιακούς αγώνες, παίρνοντας την 8η θέση στον αγώνα των 1500 μέτρων.

Ο τυφλός μουσικός

Το να είσαι μουσικός είναι μια περίπλοκη προσπάθεια για οποιονδήποτε, αλλά το να είσαι τυφλός μουσικός είναι σκληρή δουλειά, αλλά με μεγάλη ηθική ανταμοιβή. Ωστόσο, είναι αρκετά εκπληκτικό το γεγονός ότι υπάρχει μια μεγάλη λίστα μουσικών που, παρά το γεγονός ότι είναι τυφλοί, έχουν επιτύχει πολλά. Διάσημοι τυφλοί μουσικοί είναι ο Ray Charles, ο Stevie Wonder, ο Nobuyuki Tsujii, ο Andrea Bocelli και πολλοί άλλοι.

Παρανοήσεις

σχετικά με τη τύφλωση

Δυστυχώς,υπάρχουν πολλές παρερμηνείες για τη τύφλωση που προκύπτουν από αντιλήψεις, οι οποίες δημιουργούνται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (M.M.E.) ή τα κοινωνικά δίκτυα.

Οι μύθοι

Ο πρώτος μύθος αφορά στην εσφαλμένη αντίληψη ότι τα άτομα με προβλήματα όρασης έχουν οξύτερη ακοή.

Η αλήθεια είναι ότι τα άτομα με προβλήματα όρασης βασίζονται περισσότερο σε άλλες αισθήσεις και επομένως η ακοή τους, η αφή, η όσφρηση και η αίσθηση της γεύσης μπορεί να οξυνθούν με τη πάροδο του χρόνου.

Ο επόμενος μύθος αφορά στην εξάρτηση όλων των τυφλών από το σύστημα Braille.

Το σύστημα ανάγνωσης Braille έχει δημιουργηθεί κυρίως για τα τυφλά παιδιά ως προς διευκόλυνση της εκπαίδευσής τους.

Όσο μεγαλώνουν σε ηλικία,βασίζονται σε άλλες εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις.

Οι τυφλοί

μπορούν να ζουν ανεξάρτητα

 και να δημιουργούν οικογένειες

Μια ακόμη παρανόηση αφορά στη πλήρη εξάρτηση των τυφλών από κάποιον άλλο. Με τις απαιτούμενες αλλαγές στη ζωή τους, οι τυφλοί μπορούν να ζουν ανεξάρτητα και να δημιουργούν τις δικές τους, οικογένειες.

Οι τυφλοί δεν είναι απαραίτητα

και κωφοί

Επιπρόσθετα, η κατοχή ενός σκύλου-οδηγού μπορεί να είναι μεγάλη βοήθεια, αλλά δε σημαίνει απαραίτητα ότι όλοι οι τυφλοί πρέπει να έχουν ένα σε περίπτωση που δε μπορούν να τον φροντίσουν.

Τέλος, επικρατεί ο μύθος ότι κάποιος πρέπει να μιλά δυνατά στους τυφλούς κάτι που μπορεί να αποδειχθεί μεγάλη αγένεια, διότι οι τυφλοί δεν είναι απαραίτητα και κωφοί.

Η όραση δεν είναι στα μάτια

 είναι στο μυαλό!

Η Helen Keller κάποτε είπε : «Η όραση δεν είναι στα μάτια, είναι στο μυαλό. Εάν αισθάνεστε ότι έχετε προβλήματα όρασης τότε δε θα μπορείτε να κάνετε τίποτα. Πρέπει να ξεφύγετε από το δρόμο για να εξερευνήσετε το κόσμο».

Η θετικότητα

ως συνειδητή επιλογή

Το να μένουν οι άνθρωποι,τυφλοί ή μη,θετικοί είναι μια συνειδητή επιλογή που πρέπει να κάνουν κάθε ημέρα, όταν ξυπνούν, πόσο μάλιστα, όταν αντιμετωπίζουν μια δυσκολία. Δεν υπάρχουν μαγικά χάπια, εφαρμογές smartphone ή άλλες απλές λύσεις.

Αντίθετα, πρέπει κάποιος να αποφασίσει συνειδητά να αντιδράσει θετικά στις δυσκολίες που φέρνει η ζωή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους τυφλούς ανθρώπους.

Μια θετική στάση θα τους οδηγήσει στις πιο δύσκολες στιγμές και μια αρνητική στάση θα εξασφαλίσει να χάσουν κάθε υπέροχη ευκαιρία που τους προσφέρει η ζωή. Ωστόσο, τίποτα που δεν αξίζει πραγματικά είναι εύκολο.

Η υπευθυνότητα

Αλλά είναι τόσο απλό όσο η επιλογή μιας θετικής προοπτικής. Η επιβίωση δεν είναι αρκετή. Ο καθένας οφείλει να επιλέξει να ευδοκιμήσει. Όταν οι τυφλοί μπαίνουν στον πραγματικό κόσμο, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να είναι υπεύθυνοι για τον εαυτό τους.

Πρέπει να ενημερώσουν το περιβάλλον τους, όπως τους καθηγητές του κολεγίου τους ή τον εργοδότη τους ότι χρειάζονται ειδικές ρυθμίσεις, όπως είναι η Braille, οι διερμηνείς, η  ράμπα αν βρίσκονται σε αναπηρικό καροτσάκι και πολλά άλλα. Μερικές φορές, τα άτομα με όραση μπορεί να υπερβάλλουν σε γενναιοδωρία προσπαθώντας να κάνουν τα πάντα για να βοηθήσουν ένα τυφλό άνθρωπο. Μπορεί να είναι όμορφο, αλλά όταν ένας τυφλός βασίζεται πάντα στην οικογένεια ή στους ξένους δε θα γίνει ποτέ ανεξάρτητος.

Η ανεξαρτησία είναι το παν

Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία, για να μην είναι κάποιος ικανός άνθρωπος,  επειδή τυχαίνει να έχει προβλήματα όρασης. Άλλωστε, από την αρχαιότητα ως και σήμερα υπάρχουν πολλές θετικές πεποιθήσεις που αφορούν στους τυφλούς από τον προφήτη Τειρεσία ή τον τυφλό ποιητή Όμηρο μέχρι και τους εξαιρετικούς μουσικούς Stevie Wonder, Ray Charles, Andrea Boccelli και πολλούς άλλους.

 ©Typologos.com 2023