Οι διαχρονικές πολιτισμικές σχέσεις  και η σύγχρονη λογοτεχνία του Ελληνικού και του Αραβικού κόσμου

«Εξερευνήθηκαν»

σε ημερίδα

στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

με αφορμή την 20ή ΔΕΒΘ

Οι διαχρονικές πολιτισμικές σχέσεις και η σύγχρονη λογοτεχνία του Ελληνικού και του Αραβικού κόσμου «εξερευνήθηκαν» στη σχετική ημερίδα, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 22 Μαΐου 2024 στο στο αμφιθέατρο Δρακοπούλου του κεντρικού κτιρίου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της 20ής Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ).

Το θέμα της ημερίδας

Η ημερίδα είχε ως θέμα «Διαχρονικές πολιτισμικές σχέσεις Ελληνικού και Αραβικού κόσμου: Η σύγχρονη αραβική λογοτεχνία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και η ελληνική μετάφραση έργων της». Διοργανώθηκε, δε, από το ΕΚΠΑ και τη «Sharjah Book Authority» (SBA), ενώ έγινε με τη συνεργασία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού (ΕΙΠ).

Ο χαιρετισμός

της Ομότιμης Καθηγήτριας

Χαιρετισμό στην ημερίδα απηύθυνε η ομότιμη καθηγήτρια Αραβολογίας του ΕΚΠΑ, Ελένη Κονδύλη, η οποία επισήμανε ότι είναι η πρώτη φορά που το Πανεπιστήμιο Αθηνών «ανοίγει τις πόρτες του» στη λογοτεχνία του αραβικού κόσμου.

Ο χαιρετισμός

της Αντιπρυτάνεως

Χαιρετισμό απηύθυνε και η αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Διεθνών Σχέσεων και Επικοινωνίας, Σοφία Παπαϊωάννου, η οποία τόνισε ότι ενώ οι πνευματικοί δεσμοί ήταν ισχυροί από την αρχαιότητα, η σύγχρονη αραβική λογοτεχνία δεν ήταν γνωστή  στη Δύση, τουλάχιστον μέχρι και το βραβείο Νόμπελ στο συγγραφέα, Ναγκίμπ Μαχφούζ, ο οποίος έγινε γνωστός και «αγαπήθηκε» από τη στιγμή που μεταφράστηκε στα ελληνικά.

 «Υπάρχει ανάγκη για περισσότερες ελληνικές μεταφράσεις. Χάρη στην αφοσίωση και την αγάπη των ανθρώπων που ασχολούνται με την αραβική λογοτεχνία, έχουν εκδοθεί Άραβες συγγραφείς και ελπίζω στο μέλλον να κάνουμε περισσότερες τέτοιες δράσεις, ώστε η αραβική λογοτεχνία στην Ελλάδα να μελετάται, καθώς  και να προσελκύει περισσότερο κόσμο», είπε η κ. Παπαϊωάννου.

Ο χαιρετισμός

του Πρέσβη των ΗΑΕ

στην Ελλάδα

Την ημερίδα χαιρέτισε και ο πρέσβης των  Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (HAE) στην Ελλάδα, Δρ. Ομπάιντ Αλ Νταχερί (Dr Obaid Al Dhaheri), ο οποίος τόνισε ότι είναι τιμή  ότι η Σάρτζα αποτέλεσε το πρώτο τιμώμενο αραβικό εμιράτο στην 20ή ΔΕΒΘ, γεγονός που δεν αποτελεί μόνο αναγνώριση, αλλά και ευκαιρία εμβάθυνσης στις πνευματικές σχέσεις, αλληλοκατανόησης, διαλόγου, καθώς και πολιτιστικής ανταλλαγής

Ο  Δρ. Αλ Νταχερί εξήγησε ότι περισσότερες από 200 εθνικότητες ζουν στα ΗΑΕ, οι πεποιθήσεις και τα θρησκευτικά πιστεύω τους είναι σεβαστά με νόμο και είναι έντονες οι διαπολιτισμικές γέφυρες. Η Σάρτζα είναι το 3ο μεγαλύτερο εμιράτο και έλαβε τον τίτλο της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου από την UNESCO «ακολουθώντας»  το 2019την Αθήνα, γεγονός που ενδυνάμωσε τους δεσμούς. Ο Πρέσβης των ΗΑΕ μίλησε ακόμη για τις μεγάλες διοργανώσεις της Σάρτζα στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου και παιδικού βιβλίου.

Ο πρόεδρος του

Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού

Ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Νίκος Κούκης, μίλησε για την ολοκλήρωση του συνόλου εκδηλώσεων που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο της ΔΕΒΘ  και σημείωσαν μεγάλη επιτυχία, σημαντικό μερίδιο της οποίας οφείλεται στην προσπάθεια που κατέβαλε η Σάρτζα.

«Ελπίζω να συνεχιστεί στο μέλλον αυτό το «άνοιγμα» στον αραβικό πνευματικό κόσμο και σίγουρα έχουμε ανάγκη να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας επάνω στη σύγχρονη αραβική λογοτεχνία», σχολίασε ο κ. Κούκης.

Η συντονίστρια

της ΔΕΒΘ

Η συντονίστρια της ΔΕΒΘ, Νόπη Χατζηγεωργίου, δήλωσε ότι με την ημερίδα αυτή «κλείνει» ο πρώτος κύκλος της συνεργασίας με τη Σάρτζα που ξεκίνησε πριν από 3 χρόνια με τη κοινή επιθυμία ενός διαλόγου σε νέες βάσεις.

 «Όταν η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα στο Κάιρο, συζητήσαμε για πρώτη φορά με τη «Sharjah Book Authority». Στη ΔΕΒΘ γνωρίσαμε το πλούτο του πολιτισμού της Σάρτζα, συναντήσαμε τους 13 μεταφρασμένους Άραβες συγγραφείς, υπήρξε διάλογος και «ώσμωση» με Έλληνες εκδότες, συγγραφείς, μεταφραστές.

Ενώ μας συνδέουν δεσμοί εμπορικοί και πνευματικοί από την αρχαιότητα, δε γνωρίζουμε το σύγχρονο πολιτισμό. Είναι ευχή, ελπίδα, αλλά και πεποίθηση ότι αυτή είναι μόνον η αρχή για νέες  πολιτιστικές ανταλλαγές.

Γνωρίσαμε τους Άραβες συγγραφείς χάρις στις μεταφράσεις της Πέρσας Κουμούτση και του Χαλέντ Ραούφ και χρειάζεται να διευρύνουμε την ομάδα των μεταφραστών, ώστε να μεταφραστούν περισσότερα έργα ως «κιβωτός» γνώσης και σταθερές διαπολιτισμικές γέφυρες. Ας δημιουργήσουμε νέες εστίες εκπαίδευσης μεταφραστών.

Όπως ανοίξαμε το πρόγραμμα εκδηλώσεων της έκθεσης στο ΑΠΘ, το «κλείνουμε» τώρα στο ΕΚΠΑ, γιατί τα πανεπιστήμια είναι τόσο σημαντικοί φορείς διαλόγου και πολιτισμού», σημείωσε η κ. Χατζηγεωργίου.

Η ομιλία

της Ομότιμης Καθηγήτριας

Η ομότιμη καθηγήτρια Αραβολογίας του ΕΚΠΑ, Ελένη Κονδύλη εκφώνησε και την ομιλία στην ημερίδα κατά τη διάρκεια της οποίας επισήμανε ότι οι λέξεις πανεπιστήμιο στα ελληνικά και αραβικά έχουν την ίδια έννοια.

Μίλησε για τη πολυφωνία και τη πολυπολιτισμικότητα στον αραβικό κόσμο, ενώ παρατήρησε ότι μέχρι και τώρα έχουμε ασχοληθεί με τη δυτική πλευρά της αραβικής χερσονήσου, αλλά και στην ανατολική πλευρά υπάρχει η θάλασσα και το ελληνικό στοιχείο, ήδη από τον Μέγα Αλέξανδρο, καθώς  και τις αρχαίες ελληνικές πόλεις στην Αραβία.

«Πάντα ο αραβικός κόσμος ήταν σε επαφή με την Ελλάδα και με το χριστιανικό στοιχείο εκεί, ενώ και τα σύγχρονα ΗΑΕ είναι «ανοικτά» σε κάθε είδους επιστήμη και αυτόν το καιρό μάλιστα διεξάγονται μελέτες για χριστιανικό μοναστήρι που ανακαλύφθηκε μόλις το 2021 κοντά στο Ντουμπάι», πρόσθεσε η ίδια.

 Η κ.Κονδύλη αναφέρθηκε και στις ομοιότητες στους μύθους, που υφίστανται από την εποχή του Λουκμάν και του Αισώπου, στις μεταφράσεις του Κορανίου και της Ιλιάδας, καθώς και «στάθηκε» στη σημασία της μετάφρασης.

Η ομιλία Άραβα ποιητή

και ψυχίατρου

Ο ποιητής και ψυχίατρος, Μοχάμαντ ελ Χαλίντι (Mohamad el Khalidi) διάβασε αποσπάσματα από τη συλλογή ποιημάτων του που παρουσιάστηκε μεταφρασμένη στη ΔΕΒΘ.

 «Ξέρω ότι οι Έλληνες αγαπούν τη ποίηση, αλλά το τελευταίο πράγμα που σκέφτεται ένας λογοτέχνης περιγράφοντας εικόνες και συναισθήματα στη γλώσσα του, είναι το πώς θα μεταφραστεί το έργο του. Έτσι, είχα μεγάλο άγχος για το πώς θα είναι στα ελληνικά το βιβλίο μου κι ένιωσα μεγάλη οικειότητα γνωρίζοντας τους μεταφραστές μου στην Ελλάδα», αφηγήθηκε ο κ. Ελ Χαλίντι.

Η ομιλία

του Άραβα συγγραφέα

Ο συγγραφέας, Αλί Αλ Αμπντάν (Ali al Abdan)  μίλησε για το κίνημα της μετάφρασης στη Βαγδάτη και υπογράμμισε ότι η λογική της ελληνικής γλώσσας έκανε τους Άραβες να κατανοήσουν την έννοια της λέξης «όρος»  και να μπορούν να ορίζουν τα πράγματα. Να διορθώσουν λάθη. Ακόμη, παραλλήλισε  με τις μουσικές σκάλες που επίσης μεταφέρθηκαν και στα αραβικά, ενώ αναφέρθηκε στη σημασία των λογοτεχνικών περιοδικών, που μεσουρανούσαν μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων.

Η ομιλία

ετέρου Άραβα συγγραφέα

Ο συγγραφέας, Ιμπραήμ αλ Χασεμί (Ibrahim al Hashemi) μίλησε για τη δυναμική παρουσία  των νέων Αράβων ποιητών και ποιητριών και το βραβείο «Καβάφη». Ποιήματα του Αλ Χασεμί (Al Hashemi)  διαβάστηκαν από τη μεταφράστρια,  Πέρσα Κουμούτση σε αυτόματη μετάφραση.

Τα συμπεράσματα

της ημερίδας από μεταφράστρια

Στα συμπεράσματα της ημερίδας αναφέρθηκε η μεταφράστρια αραβικής λογοτεχνίας και συγγραφέας, Πέρσα Κουμούτση, η οποία είπε ότι η απονομή του βραβείου Νόμπελ στον Ναγκίμπ Μαχφούζ «συμπαρέσυρε» πληθώρα σύγχρονων συγγραφέων από το φάσμα του αραβικού κόσμου.

«Δε γνωρίζαμε, όμως, τη λογοτεχνία του Κόλπου, και πήραμε μια εικόνα μέσω της συμμετοχής της Σάρτζα στην ΔΕΒΘ.

Όταν «πήραμε στα χέρια μας» τα κείμενα των συγγραφέων για μετάφραση και παρουσίαση στη ΔΕΒΘ, «σταθήκαμε» με μια μικρή αμηχανία, γιατί παρότι είμαστε έμπειροι μεταφραστές και κάποιοι έχουμε και σχετική καταγωγή, νιώσαμε ότι διασχίζουμε μια ανεξερεύνητη και ελκυστική περιοχή με λογοτεχνικά κείμενα, μικρές ιστορίες, ποιήματα, μυθιστορήματα, ιστορικές μελέτες.

Διαβάσαμε μοντερνιστικά μυθιστορήματα για την ανθρώπινη ύπαρξη και  την απομόνωση της καθημερινότητας, αλληγορίες για τις ανθρώπινες αδυναμίες, γνωρίσαμε τη φρέσκια γυναικεία σκοπιά, είδαμε μύθους και θρύλους, «απολαύσαμε»  ποίηση με διαφορετικό ύφος και θεματολογία, αλλά με κοινή ευκρίνεια στην έκφραση και στο λογοτεχνικό βάθος που μας συγκίνησε ιδιαίτερα.

Μέσα από τις μεταφράσεις αυτές κάναμε ένα «ταξίδι»  και μια «χαρτογράφηση» της αραβικής λογοτεχνίας. Εντυπωσιαστήκαμε από τα στοιχεία που ανακαλύψαμε και «άνοιξε μια νέα πόρτα»  μπροστά μας», εξιστόρησε η κ. Κουμούτση,

Η τοποθέτηση

του μεταφραστή

Ο μεταφραστής, Χαλέντ Ραούφ μίλησε για την αναβίωση της συγγραφικής εμπειρίας του συγγραφέα σε μια καινούρια γλώσσα.

«Χρειάζονται προσόντα και εμπειρίες του μεταφραστή, τόσο στη γλώσσα, όσο και στους δύο πολιτισμούς, γιατί ο μεταφραστής μεταφέρει πολιτισμό και η μετάφραση των βιβλίων είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθουμε για ένα  πολιτισμό.

 Το ξεκίνημα του πρότζεκτ έγινε στην έκθεση βιβλίου στη Σάρτζα το περασμένο Νοέμβριο και ύστερα «μοιραστήκαμε» τα 13 βιβλία με τη μεταφραστική ομάδα για να τα μεταφράσουμε μέσα σε 3-4 μήνες, γεγονός ιδιαίτερα απαιτητικό», αφηγήθηκε ο κ. Ραούφ, ο οποίος δημοσιοποίησε ότι οι μεταφράσεις θα δωριστούν στο ΕΚΠΑ, ώστε να είναι διαθέσιμα τα βιβλία στους φοιτητές και στις φοιτήτριες.

Οι διοργανωτές

της ΔΕΒΘ

Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης διοργανώθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και έγινε σε συνεργασία:

♦Με τους Έλληνες εκδότες.

♦Τη ΔΕΘ–Helexpo.

♦Τη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

♦Το Δήμο Θεσσαλονίκης.

Έγινε  με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών.

Συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2021-2027.

Η ΔΕΒΘ είναι μέλος του Φόρουμ Διεθνών Εκθέσεων Βιβλίου και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εκθέσεων Βιβλίου ALDUS UP.

©Typologos.com 2024