Μαρία Κάλλας – Η αιώνια φωνή, που «αγκάλιασε» το Αιγαίο

Κείμενο: Νίκος Μόσχοβος

Μαρία Κάλλας – Η αιώνια φωνή, που «αγκάλιασε» το Αιγαίο. Φωτογραφία-Αρχείο Τυπολόγου

«Γεννιέσαι καλλιτέχνης, αλλιώς δεν είσαι. Και μένεις καλλιτέχνης, αγαπητέ, ακόμα κι όταν η φωνή σου δεν είναι πια ένα θαύμα. Ο καλλιτέχνης βρίσκεται πάντα εκεί».Μέσα από ήχους, άριες και στιγμές είναι καταγραμμένα τα λόγια της Ελληνοαμερικανίδας σοπράνο Μαρίας Σεσίλιας Σοφίας Άννας Καλογεροπούλου, του «αηδονιού» της όπερας, που γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1923 στη Νέα Υόρκη, μεγαλούργησε ως Μαρία Κάλλας στα πέρατα του κόσμου και «έδυσε» διακριτικά στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 στο Παρίσι.

Η σοπράνο με τις απίστευτες δυνατότητες

«Ένα έργο της όπερας ξεκινά πολύ πριν να ανέβει η αυλαία και δε τελειώνει, όταν αυτή κατέβει αλλά πολύ αργότερα. Ξεκινά στη φαντασία μου, γίνεται η ζωή μου, και παραμένει μέρος της ζωής μου πολύ καιρό, αφότου φύγω από το θέατρο», εξομολογήθηκε κάποτε η αείμνηστη σοπράνο με τις απίστευτες φωνητικές δυνατότητες, που κατέστησαν δυνατή την αναβίωση των έργων τύπου bel canto του 19ου αιώνα, ιδίως των Vincenzo Bellini και Gaetano Donizetti. Ήταν εκείνη που τα έφερε στο προσκήνιο και τα ενέταξε στο τυπικό ρεπερτόριο των λυρικών θεάτρων.

Τα βήματα και οι νότες της λες κι ακόμα «αχούν» στη περίφημη La Scala του Μιλάνου, όπου επί μια δεκαετία (1950-1960) συνεργάστηκε με τους πιο απαιτητικούς μαέστρους και σκηνοθέτες της υφηλίου (Herbert von Karajan, Franco Zeffirelli, Luchino Visconti).

Απόλυτα δοσμένη στη τέχνη

Απαιτητική, τελειομανής και απόλυτα δοσμένη στη τέχνη, δεν άφησε ποτέ τίποτα στη τύχη, αφού έλεγε χαρακτηριστικά: «Προετοιμάζομαι για τις δοκιμές, όπως θα το έκανα για το γάμο μου». Οι σκηνοθέτες που τη γνώρισαν από κοντά θαύμασαν τη διορατικότητά της: «Άλλους καλλιτέχνες θα μπορούσατε να τους ‘μετακινήσετε’. Αλλά, την Κάλλας όχι.  Ήξερε ακριβώς τι ήθελε και γιατί το ήθελε».

Το αιώνιο κοριτσάκι

Παρ’ όλα αυτά η Μαρία Κάλλας έμεινε εκείνο το κοριτσάκι, στο οποίο δίδαξαν τις νότες η Μαρία Τριβέλλα και η Elvira de Hidalgo για να υμνήσει τη ζωή, τον έρωτα και την αγάπη. Μια γυναίκα που αγάπησε, παντρεύτηκε και τελικά χώρισε με τον Ιταλό επιχειρηματία Giovanni Battista Meneghini, αλλά γνώρισε έναν θυελλώδη έρωτα με τον θρύλο της ελληνικής ναυτιλίας Αριστοτέλη Ωνάση.

«Πρώτα έχασα τη φωνή μου, μετά έχασα τη σιλουέτα μου και μετά έχασα τον Ωνάση», έλεγε σκωπτικά η μυθική σοπράνο για το μεγάλο έρωτα της ζωής της. Ωστόσο, υπήρχαν εκείνες οι μνημειώδεις στιγμές στη σκηνή, οι οποίες έμειναν χαραγμένες για πάντα στη καρδιά της, νιώθοντας εκεί τόσο πλέρια, τόσο αληθινή. «Μόνον όταν τραγουδούσα ένιωθα να με αγαπούν», είναι τα λόγια που δείχνουν το πώς ένιωθε η λυρική σολίστ για την όπερα, αλλά και γενικότερα για το τραγούδι.

Μια φιλοσοφημένη προσωπικότητα

Ως φιλοσοφημένη προσωπικότητα η Μαρία Κάλλας έκτισε σκαλί σκαλί και δάκρυ δάκρυ τον μύθο της, πιστεύοντας ακράδαντα πως «η τέχνη είναι κυριαρχία». Ο λόγος; «Κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι για εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή υπάρχει μόνον ένας τρόπος, μία φωνή. Η δική σου», ήταν η ρήση της.

Ειλικρινής στη σκηνή και στη ζωή

Ειλικρινής στη σκηνή και στη ζωή, εμφανίστηκε σαν απλά η Μαρία, δηλαδή ο εαυτός της, στη θρυλική συνέντευξη που έδωσε το 1970 στον David Frost, στον οποίο δε δίστασε να εκμυστηρευτεί: «Υπάρχουν δύο άνθρωποι μέσα μου. Θα ήθελα να είμαι η Μαρία, αλλά υπάρχει η Κάλλας, με την οποία πρέπει να ζήσω». Τότε είχε αναπολήσει το τι έχασε, όταν ήταν κοριτσάκι: «Τα παιδιά πρέπει να έχουν μια καταπληκτική παιδική ηλικία, κι αυτό δεν το είχα ποτέ».

Ο μύθος

Με τη δύναμη της φωνής της η Μαρία Κάλλας έχτισε τον μύθο της αξεπέραστης λυρικής τραγουδίστριας ενσαρκώνοντας περισσότερους από 40 διαφορετικούς ρόλους και ηχογραφώντας πάνω από 20 ολοκληρωμένα έργα της όπερας.

Ήταν μόλις 53 ετών στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, όταν το αηδόνι της όπερας σίγησε για πάντα, αφού δεν άντεξε η μεγάλη καρδιά του. Πάντοτε είχε στραμμένο το βλέμμα προς την Ελλάδα. Εκεί στο Αιγαίο διασκορπίστηκε η στάχτη της Μαρίας Κάλλας, όπως επιθυμούσε η ίδια.

Εκεί στο πάφλασμα των κυμάτων

Εκεί, στο πάφλασμα των κυμάτων στις ακτές της Ελλάδας, ακούγεται τώρα δα ωσάν ψίθυρος η άρια και γλυκά μας παρασέρνει:

«Για πολλά χρόνια κράτησε ο πόνος μου, βαθιά όπως την πρώτη μέρα. Ειρήνη, ειρήνη, Θεέ μου! Τον αγάπησα, είναι αλήθεια! Αλλά χάρη στην ομορφιά και την αξία που του έδωσε ο Θεός, τον αγαπώ ακόμα».

©Typologos.com 2023. Το κείμενο αυτό γράφτηκε το 2020 για το Gala στη μνήμη της Μαρίας Κάλλας, που δόθηκε την  Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 2020 στο  Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης