Δύο σπάνιες φωτογραφίες των Α. Παπαδιαμάντη και Εμ. Ροΐδη στην ΕΒΕ

Μια πολύτιμη αρχειοθέτηση

που ανακοινώθηκε με

το Μηνιαίο Δελτίο Προσκτήσεων

αριθμός  7

της Εθνικής Βιβλιοθήκης

της Ελλάδος

Δυο σπάνιες φωτογραφίες του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Εμμανουήλ Ροΐδη αποτελούν τα νέα πολύτιμα τεκμήρια, που συμπεριλήφθηκαν στο μηνιαίο δελτίο προσκτήσεων του Ιανουαρίου 2023 (υπ’ αριθμόν 7- Ιανουάριος 2023) και τα οποία ανακοινώθηκαν από τον πρόεδρο του εφορευτικού συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ), Σταύρο Ζουμπουλάκη.

Πιο συγκεκριμένα:

Η σπάνια φωτογραφία

του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

«Εκατό δώδεκα χρόνια από το θάνατο του Παπαδιαμάντη (2 Ιανουαρίου 1911), η Εθνική Βιβλιοθήκη προσθέτει στο παπαδιαμαντικό αρχείο της ένα από τα λίγα σωζόμενα αντίτυπα της φωτογραφίας που του τράβηξε, το 1906, ο Παύλος Νιρβάνας στη Δεξαμενή. Τη φωτογράφιση την έχει διηγηθεί ο ίδιος ο Νιρβάνας στο περιοδικό «Παναθήναια» (τόμος ΙΓ΄, 15 Οκτωβρίου 1906)», εξηγεί ο κ. Ζουμπουλάκης.

Ένα μικρό απόσπασμα

από το περιοδικό

«Παναθήναια»

Ο πρόεδρος του εφορευτικού συμβουλίου της ΕΒΕ παραθέτει κι ένα μικρό απόσπασμα από το περιοδικό «Παναθήναια» για τη φωτογράφιση του «κοσμοκαλόγερου των γραμμάτων δια χειρός και διηγήσεως του Παύλου Νιρβάνα:

«Έξαφνα εγύρισε και είδε την μηχανήν.

– Τι είν’ αυτό; ερώτησε με ανησυχίαν. Ιατρικά εργαλεία;

– Όχι, όχι.

– Μήπως είναι κόδακ, όπως λένε;

Ευρήκα την ευκαιρίαν να υποκλέψω την συγκατάθεσίν του, να του την ζητήσω ως χάριν. Εφάνη καμπτόμενος, ηθέλησε να μου φανή φιλόφρων.

– Η φιλία ενίκησε το… ζορμπαλήκι, μου είπε μ’ ένα χαμόγελον παιδικόν.

Είχα ήδη σταθή εμπρός του κ’ έσυρα δυο-τρεις φορές το μικρόν ελατήριον. Δεν άλλαξε θέσιν, την χαρακτηριστικήν ασκητικήν θέσιν, με τα χέρια πλεγμένα εμπρός. Με το κεφάλι σκυμμένον, με τα μάτια βασιλευμένα, ειρηνικά υπό τα μισόκλειστα βλέφαρα. Μία ευγένεια ασύλληπτος εχύνετο εις το πρόσωπόν του από το φως της δυούσης ημέρας. Δεν είχαν περάσει ολίγα δευτερόλεπτα κ’ εφαίνετο βιαστικός, ανήσυχος να τελειώνωμεν.

– Nous excitons la curiosité du public… μου είπε με άπταιστον γαλλικήν προφοράν.

Ήτον η πρώτη φορά που ήκουα τον Παπαδιαμάντην να ομιλή γαλλικά.

Το ‘‘κοινόν’’ του μικρού καφενείου εφαίνετο να μη μαντεύη τίποτε».

Μια άλλη περιγραφή

της φωτογράφισης

του Αλ. Παπαδιαμάντη  

στο περιοδικό «Διαγώνιος»

Ο Βασίλειος Δ. Κυριαζόπουλος («Οι φωτογραφίες του Παπαδιαμάντη», περιοδικό « Διαγώνιος» τεύχος 14, Μάιος-Αύγουστος 1976, σ. 105-109) έδειξε ότι πράγματι ο Νιρβάνας εκείνη την ημέρα τράβηξε, για λόγους ασφαλείας, δυο τρεις φωτογραφίες, όπως αποδεικνύεται από τις μικρές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα σωζόμενα αντίτυπα. Κανείς δε μπορεί να ξέρει πόσα τυπώματα έκανε ο Νιρβάνας από το αρνητικό και ποιοι ήταν οι παραλήπτες τους.

«Το συγκεκριμένο αντίτυπο που έρχεται στην ΕΒΕ το είχε χαρίσει, κατά πάσα βεβαιότητα, ο ίδιος ο Νιρβάνας στον φίλο του ποιητή, Λάμπρο Πορφύρα, ο οποίος το χάρισε στο πρωτοξάδελφό του Δημήτρη Πικιώνη (οι μανάδες τους ήταν αδελφές).

Η κόρη και η εγγονή του Πικιώνη, Αγνή Πικιώνη και Ντόρα Ρόκου-Πικιώνη, δωρίζουν σήμερα τη φωτογραφία στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στη μνήμη του Δημήτρη και της Αλεξάνδρας Πικιώνη. Ας δεχτούν και από τη θέση αυτή τις πιο θερμές ευχαριστίες μας», τονίζει ο κ. Ζουμπουλάκης.

Η αδημοσίευτη φωτογραφία

του Εμμανουήλ Ροΐδη

Για τη φωτογραφία του λογοτέχνη, Εμμανουήλ Ροΐδη επισημαίνει ο κ. Ζουμπουλάκης πως είναι άγνωστη και αδημοσίευτη, ενώ επισημαίνει ότι:

«Ανήκει στον φίλο της ΕΒΕ, Ν. Π. Παΐσιο, και τον ευχαριστούμε θερμά άλλη μια φορά και για αυτή τη δωρεά του. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη σε φωτογραφείο της Αθήνας».

Η συνάντηση

των δύο «τιτάνων»

της Ελληνικής λογοτεχνίας

«Οι αντίπαλοι, κοσμοθεωρητικά, Παπαδιαμάντης και Ροΐδης συναντήθηκαν μία φορά στην Εφημερίδα του Κορομηλά χάρη στο Ντοστογιέφσκι. Έχει αναγγελθεί η δημοσίευση σε συνέχειες του μυθιστορήματος: «Το έγκλημα και η τιμωρία», που θα αρχίσει στις 14 Απριλίου 1889, και την προτεραία ο Ροΐδης δημοσιεύει κείμενό του για να μας:

 «ειπή […] οποίας αξίας είναι ο Δοστογέφσκη και οποίον είναι το αριστούργημά του «Το έγκλημα και η τιμωρία»».

Η δημοσίευση της ανώνυμης μετάφρασης θα ολοκληρωθεί την 1η Αυγούστου 1889 (106 πεντάστηλες επιφυλλίδες). Η μετάφραση αυτή του Παπαδιαμάντη θα εκδοθεί για πρώτη φορά, μαζί με τον Πρόλογο του Ροΐδη, σε επιμέλεια της Ευγενίας Μακρυγιάννη, έναν αιώνα αργότερα: Θ. Δοστογέφσκη, «Το έγκλημα και τιμωρία», «Ιδεόγραμμα», Αθήνα 1992.

Απρόβλεπτα γεγονότα και συμπτώσεις οδήγησαν τους δύο συγγραφείς σε νέα συνάντηση, με τη δωρεά, την ίδια ακριβώς χρονική στιγμή, των φωτογραφικών πορτραίτων τους στην ΕΒΕ», εξιστορεί ο κ. Ζουμπουλάκης.

©Typologos.com 2022