Ζωή στα σύννεφα της Αφροδίτης;

Η ζωή θα μπορούσε να ευδοκιμεί

στα σύννεφα της Αφροδίτης

Tι λένε οι επιστήμονες

Επιμέλεια: Νίκος Μόσχοβος

από το άρθρο του Eric Verbeten

19:39:52,01/06/2022

Υπάρχει ζωή στην Αφροδίτη; Για περισσότερο από έναν αιώνα, οι επιστήμονες συλλογίζονται αυτό το ερώτημα. Τώρα, υπάρχει ανανεωμένο ενδιαφέρον για την Αφροδίτη ως ένα μέρος που θα μπορούσε να υποστηρίξει ζωντανούς οργανισμούς.

Τι λέει ένας ειδικός

«Προσπαθούμε να υποστηρίξουμε την εξερεύνηση της Αφροδίτης και να εμπνεύσουμε και να ενημερώσουμε μελλοντικές αποστολές για τη συλλογή δεδομένων in situ με δορυφόρους», λέει ο επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Wisconsin–Madison Space Science and Engineering Center Sanjay Limaye, ο οποίος είναι  ένας από τουςσυγγραφέας  μίας πρόσφατης  συλλογής άρθρων για το συγκεκριμένο πλανήτη. Ο κ. Limaye είναι ειδικός στην Αφροδίτη με  περισσότερα από 45 χρόνια έρευνας και ο οποίος συνεχίζει να ερευνά την πυκνή ατμόσφαιρα του πλανήτη.«Ως ένας από τους πιο κοντινούς γείτονες μας, είναι πιο εύκολο να φτάσουμε στην Αφροδίτη σε σύγκριση με άλλα σώματα, όπως είναι  ο Τιτάνας, ο Εγκέλαδος ή ακόμα και ο Άρης», σημειώνει ο ίδιος με νόημα.

Η  σειρά των άρθρων

Η  σειρά άρθρων δημοσιεύτηκε το 2021 στο περιοδικό «Astrobiology» κι αφορά στην Αφροδίτη ως ένα πιθανό «σπίτι|  για μικροβιακή ζωή, όπως είναι τα βακτήρια ή  άλλοι οργανισμοί. Η συλλογή  των επιστημονικών  εγγράφων προέκυψε από το εργαστήριο Venera-D Venus Cloud Habitability 2019 , το οποίο συγκέντρωσε άνω εκ των 50 ειδικών κατά το Νοέμβριο του 2021 στη Μόσχα για να εξετάσουν την υπάρχουσα έρευνα, προκειμένου  να κατανοήσουν τις δυνατότητες του πλανήτη να υποστηρίξει τη ζωή πριν από δισεκατομμύρια χρόνια έως  και σήμερα.

Ο σχηματισμός

Η  Αφροδίτη σχηματίστηκε περίπου την ίδια εποχή με τη Γη  προ  4,5 δισεκατομμυρίων   ετών, ενώ περιστρέφεται μεταξύ του Ερμή και της υδρογείου. Ως  πλανήτης περιστρέφεται πολύ αργά γύρω από τον άξονά του, απαιτώντας 243 γήινες ημέρες, ώστε να ολοκληρωθεί μία μόνο περιστροφή. Η τεράστια ατμόσφαιρα της Αφροδίτης αποτελείται κυρίως από  διοξείδιο του άνθρακα κι αυτό την καθιστά ένα πλανητικό σώμα,  στο οποίο επικρατούν ακραίες μετεωρολογικές συνθήκες με καυτές θερμοκρασίες, έντονους ανέμους και ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η παχιά νέφωση

Παρά τα χαρακτηριστικά που κάνουν αφιλόξενη την επιφάνεια του πλανήτη μπορεί η παχιά νέφωση, που το «σκεπάζει» να δημιουργήσει πιο ήπιες συνθήκες για ορισμένες μορφές μικροβιακής ζωής λόγω της διαθεσιμότητας του ηλιακού φωτός, των θρεπτικών ουσιών και του νερού. Όλα αυτά μπορούν να δημιουργήσουν στενές- κατοικήσιμες ζώνες,  όπως είναι  αυτές που θεωρούνται ότι υπάρχουν ψηλά στην ατμόσφαιρα.

Η σειρά άρθρων του Astrobiology

Η σειρά  των άρθρων  του «Astrobiology» διερευνά αυτές τις πτυχές και παρουσιάζει λόγους για να διερευνήσει κανείς το  αν υπάρχει ζωή, η  οποία  πιθανότατα βρίσκεται «κρυμμένη»  στα περίπλοκα σύννεφα του πλανήτη. Εξερευνά την ιστορία της Αφροδίτης ως ένα δυνητικά «ζωντανό»  πλανήτη, τις κατοικήσιμες ζώνες  και τις πιθανές υπογραφές οργανισμών που χρησιμοποιούν το φως ως πηγή ενέργειας.

Πρώιμος σχηματισμός και νερό

Η Αφροδίτη δεν ήταν πάντα ένα ακραίο ζεστό πλανητικό σώμα. Όπως και στη  Γη, το περιβάλλον της περιλάμβανε ηφαιστειακή δραστηριότητα και ωκεανούς με υγρό νερό. Για σχεδόν 3 δισεκατομμύρια χρόνια αυτοί οι θερμικοί αεραγωγοί και οι ωκεανοί θα μπορούσαν να έχουν φιλοξενήσει μικροοργανισμούς, αλλά χάθηκε αυτή η «όαση».

Πιθανώς παρόμοιες συνθήκες με τη Γη

στο ξεκίνημα

«Όταν ξεκίνησε η ζωή στη Γη, οι συνθήκες στην Αφροδίτη ήταν πιθανώς παρόμοιες. Κάποια μοντέλα υποδηλώνουν ότι το νερό θα μπορούσε να υπάρχει για 1 δισεκατομμύριο έως και  3 δισεκατομμύρια χρόνια», εξηγεί ο κ. Limaye.

Οι πρώτες ημέρες

της Αφροδίτης

Σε αυτές τις πρώτες μέρες, ήταν πιο αμυδρός  και  πιο έντονος ο ήλιος, ακτινοβολώντας τους πλανήτες με σωματίδια υψηλής ενέργειας και υπεριώδεις ακτίνες.  Σχεδόν 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό της Αφροδίτης άρχισε ο πλανήτης αυτός άρχισε να θερμαίνεται και με την πάροδο εκατομμυρίων ετών  εξατμίστηκαν οι ωκεανοί της. Η  ατμόσφαιρά της, «γέμισε» από διοξείδιο του άνθρακα και υδρατμούς. Το αποτέλεσμα ήταν  ένα αφανές φαινόμενο του θερμοκηπίου, που «παγίδευε» την  περισσότερη από την ενέργεια του ήλιου. Οι επιφανειακές πιέσεις της Αφροδίτης είναι περισσότερες από 90 φορές εξ αυτών  της Γης, με τις επιφανειακές θερμοκρασίες να ξεπερνούν τους 486 βαθμούς Κελσίου (906 βαθμούς Φαρενάιτ). Είναι  αρκετά θερμές για να λιώσουν το μόλυβδο!

Τα ακραίοφιλα 

Αυτές οι  συνθήκες είναι αφιλόξενες για την περισσότερη ζωή, που υφίσταται στη Γη, Ωστόσο,  μικροί και ανθεκτικοί μικροοργανισμοί, οι οποίοι είναι γνωστοί ως ακραίοφιλα έχουν εξαιρετικές ικανότητες να επιβιώσουν στα χειρότερα μέρη που μπορεί κανείς να φανταστεί.  «Είναι πιθανό, ότι αυτοί οι αρχαίοι οργανισμοί προσαρμόστηκαν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες στην Αφροδίτη και τελικά βρήκαν ένα νέο «σπίτι» μέσα στην πυκνή ατμόσφαιρά της», λένε οι ερευνητές. Οι επιστήμονες είναι δύσπιστοι ως προς την πιθανότητα ότι μπορεί να  πάρχουν απολιθώματα στην επιφάνεια της Αφροδίτης λόγω της συνεχούς και της καταστροφικής ηφαιστειακής δραστηριότητας. Ωστόσο, οι δορυφόροι που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη προσφέρουν βαθιές ματιές στην ατμόσφαιρά του και ήδη έχουν παρουσιάσει ενδείξεις μίας πιθανής ζωής που παρασύρεται σε στενούς θύλακες στον ουρανό της Αφροδίτης.

Ατμοσφαιρικά μυστήρια

Από τη δεκαετία του 1960 έγιναν δεκάδες διαστημικές αποστολές, οι οποίες  έχουν εξετάσει την Αφροδίτη από όλες τις οπτικές γωνίες. Οι αποστολές των Pioneer Venus Orbiter και Multiprobe το 1978 έδωσαν στους επιστήμονες μια εις βάθος ματιά στην κορυφή της ατμόσφαιρας και μέσω των πολλών στρωμάτων μέχρι και την επιφάνεια. Το 1981 πραγματοποιήθηκαν οι αποστολές Venera 13 και 14, οι οποίες έστειλαν  διάφορα έγχρωμα πανοράματα της επιφάνειας, πληροφορίες για τα σύννεφα και το χώμα της Αφροδίτης, καθώς και την πρώτη καταγραφή των ανέμων. Λίγα χρόνια αργότερα, τα μπαλόνια και οι προσγειώσεις των διαστημικών οχημάτων  VeGa 1 και VeGa 2 κατέγραψαν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ατμόσφαιρα, τα σύννεφα, τους ανέμους και τη σύνθεση της επιφάνειας του πλανήτη.

Τα φασματικά δεδομένα

Οι ερευνητές έχουν  συγκεντρώσει φασματικά δεδομένα από την Αφροδίτη, ή και διάφορες  μετρήσεις για το πόσο φως αντανακλά ή απορροφά ο πλανήτης Χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα, μπορούν οι ειδικοί  ν’ αναγνωρίσουν χημικές υπογραφές. όπως είναι αυτές του  διοξειδίου του άνθρακα, του  διοξειδίου του θείου ή ακόμη και ίχνη υδρατμών.

Οι ανεξήγητες σκοτεινές κηλίδες

Μερικά από τα φασματικά δεδομένα της Αφροδίτης αποκαλύπτουν εξέχουσες και ανεξήγητες σκοτεινές κηλίδες στα στρώματα των νεφών της, και οι οποίες δείχνουν περιοχές ισχυρής απορρόφησης. Ο  κ. Limaye και  διάφοροι επιστημονικοί  συνεργάτες έχουν σκεφτεί την εξής υπόθεση:Άραγε, θα μπορούσαν οι μικροοργανισμοί να αποτελούν την πηγή αυτής της απορρόφησης  της ηλιακής ενέργειας, όπως  είναι τα μπαλώματα φυκιών στους ωκεανούς ή στις λίμνες της Γης – ειδικά δεδομένης της παρουσίας του  ίχνους νερού, ενέργειας και θρεπτικών ουσιών στα σύννεφα (άνθρακας, υδρογόνο,άζωτο, φώσφορος και θείο);

Η πρώτη εκτίμηση

«Η Αφροδίτη έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί συνθήκες για μεταβολισμό με επίκεντρο το σίδηρο και το θείο. Ο συλλογισμός μας, υποδηλώνει  ότι τα σωματίδια στα χαμηλότερα σύννεφα της Αφροδίτης περιέχουν μία  επαρκή ισορροπία μάζας για να υποστηρίξουν μικροοργανισμούς, νερό και διαλυμένες ουσίες και ενδεχομένως μία  επαρκή βιομάζα για ανίχνευση με οπτικές μεθόδους», εκτιμά ο κ. Limaye.

Μετανάστευση των μικροοργανισμών;

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, καθώς η επιφάνεια του πλανήτη έγινε πιο αφιλόξενη, μπορεί οι μικροοργανισμοί να έχουν μεταναστεύσει σε πιο ήρεμες και λιγότερο ακραίες συνθήκες στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει το  γιατί οι μικροοργανισμοί μπορεί να παρασύρονται.

Οι ατμοσφαιρικές πιέσεις

Οι ατμοσφαιρικές πιέσεις στα 48 έως και 70 χιλιόμετρα, ή 30 έως και  43 μίλια, που επικρατούν επάνω από την επιφάνεια του πλανήτη είναι παρόμοιες με αυτές της Γης. Τα πυκνά σύννεφα της Αφροδίτης μειώνουν ένα μέρος της βλαβερής υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου, δημιουργώντας ηπιότερες συνθήκες. Τα  ακραιόφιλα στη Γη έχουν βρεθεί ότι αντέχουν, ακόμη και ευδοκιμούν, σε παρόμοιες συνθήκες.

«Δεν είναι αδύνατο  το γεγονός  αυτοί οι μικροοργανισμοί να έχουν μεταναστεύσει στα σύννεφα για να διατηρήσουν τη ζωή τους», εξηγεί ο κ Limaye.

Τα περίεργα δεδομένα απορρόφησης ανάγκασαν τους ερευνητές να εξετάσουν πιο προσεκτικά τι θα μπορούσε να παράγει αυτές τις υπογραφές, οι οποίες υπερβαίνουν τις κοινές ατμοσφαιρικές και χημικές αντιδράσεις .

Η συγκομιδή του φωτός

και  φιλοξενία ζωής

Οι πλανητικές ατμόσφαιρες εξυπηρετούν πολλές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης και της διήθησης της επικίνδυνης ακτινοβολίας. Η ατμόσφαιρα  και το μαγνητικό πεδίο στη Γη  εμποδίζουν πολλές από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου. Η φυτική ζωή ευδοκιμεί σε ασθενέστερες μορφές υπεριώδους φωτός που παρέχουν καύσιμο για φωτοσύνθεση. Ο κ. Limaye κι  άλλοι ειδικοί πιστεύουν ότι η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης είναι ικανή να παράγει παρόμοιες ισορροπημένες ζώνες. Μάλιστα, σε μια μελέτη  έδειξαν ότι η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης μπορεί να είναι σε θέση να υποστηρίξει τη φωτοτροφία ή την ικανότητα των οργανισμών να αξιοποιούν το ηλιακό φως για ενέργεια.

«Οι ηλιακοί ακτινοβολίες που υπολογίζονται στα σύννεφα της Αφροδίτης υποστηρίζουν τη δυνατότητα για φωτοτροφία σαν τη Γη»,  αναφέρει ο Limaye, ο οποίος προσθέτει  ότι:

«Τα σύννεφα του πλανήτη δείχνουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν επιβλαβή αέρια, όπως  είναι το θειικό οξύ. Ο πλανήτης βιώνει  περιορισμένη υπεριώδη ροή στα μεσαία και στα κάτω σύννεφα, ενισχύοντας περαιτέρω τις δυνατότητές του να φιλοξενεί ζωή. Και το αλάτι που υπάρχει στα σταγονίδια των σύννεφων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της οξύτητάς τους, καθιστώντας πιο φιλόξενα τα σταγονίδια».

Εστίαση στην εύρεση παρόμοιων συνθηκών στη Γη

«Σε όλη αυτή τη σειρά των άρθρων εστιάζουμε στην εύρεση παρόμοιων συνθηκών στη Γη, όπου γνωρίζουμε ότι η ζωή ευδοκιμεί, αλλά αυτή δεν είναι η μόνη προσέγγιση. Η αναζήτηση της ζωής δεν περιορίζεται στα μικρόβια, όπως τα γνωρίζουμε στη Γη, αλλά υπάρχουν πολλές πιθανότητες να υπάρχουν και να ευδοκιμούν ακραίοι  οργανισμοί με τρόπους που δεν έχουμε φανταστεί»,  διευκρινίζει ο κ. Limaye.

Μελλοντικές αποστολές

Από τη δεκαετία του 1960, έχουν  υλοποιήσει  οι επιστήμονες σχεδόν 50 αποστολές διαφορετικής επιτυχίας για τη μελέτη του γειτονικού πλανήτη μας. Μέσα στην  επόμενη δεκαετία θα  γίνουν επτά αποστολές για την εξερεύνηση της Αφροδίτης και την αποκάλυψη των ατμοσφαιρικών, καθώς και των επιφανειακών μυστηρίων της.

Ο μικρός ανιχνευτής

Η Rocket Labs ανακοίνωσε ότι το  2023 θα εκτοξεύσει  ένα  μικρό ανιχνευτή για να αναζητήσει φωσφίνη στην Αφροδίτη. Το τροχιακό αεροσκάφος Venus του Οργανισμού Διαστήματος της Ινδίας αναμένεται να φέρει ραντάρ και αναμένεται να φτάσει γύρω στο 2026. Το 2027 θα εκτοξευθεί το τροχιακό ραντάρ VERITAS της NASA.

Η αποστολή DAVINSA

Το 2028 θα υλοποιηθεί η  αποστολή DAVINSA, που   θα περιλαμβάνει ένα διαστημόπλοιο διπλής χρήσης για τη συλλογή ατμοσφαιρικών μετρήσεων από την τροχιά, σε συνδυασμό με έναν ατμοσφαιρικό ανιχνευτή που θα «κοσκινίσει» την πυκνή ατμόσφαιρα, συλλέγοντας δεδομένα κατά την κάθοδό του!

Η αποστολή Venera-D

Η αποστολή Venera-D της Ρωσικής Κρατικής Εταιρείας Διαστημικών Δραστηριοτήτων Roscosmos, θα εκτοξευθεί το 2029, οπότε θα αναπτύξει ένα τροχιακό και ένα σκάφος, που θα προσγειωθεί στην επιφάνεια , σχεδιασμένο να αντέχει στις σκληρές συνθήκες στην επιφάνεια του πλανήτη Το σκάφος αυτό  θα συλλέξει  πολύτιμες ατμοσφαιρικές και εδαφικές μετρήσεις.

Την ίδια χρονική περίοδο αναμένεται να  προσεδαφιστεί ki  ένα μακρόβιο μικρό όχημα  της NASA. Η δεκαετία της εξερεύνησης θα «κλείσει» με το τροχιακό ραντάρ EnVIsion τoυ Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και της ΝΑSA,

Η ελπίδα του επιστήμονα

Ο  κ.Limaye  ελπίζει ότι αυτές οι μελλοντικές αποστολές θα απαντήσουν τελικά σε πολλά από τα παρατηρούμενα μυστήρια σε ένα πλανήτη που από καιρό θεωρείται εχθρικός για τη ζωή.

©Typologos.com 2022