Βραβευμένο σύστημα alert ιών από κουνούπια
Το σύστημα «EYWA» υλοποιήθηκε κι από το
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Εφαρμόζεται στη Κεντρική Μακεδονία
23:28:22,04/13/2022
(Από αριστερά προς δεξιά): O Πρόεδρος της εταιρείας Οικοανάπτυξη Α.Ε., Δρ Σπύρος Μουρελάτος, η Αν. Καθηγήτρια του Τομέα Μετεωρολογίας Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ Ελένη Κατράγκου, η Αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Μελίνα Δερμεντζοπούλου, ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, η Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για το πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών, Υπεύθυνη του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Αρμποϊών, Καθηγήτρια Μικροβιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Άννα Παπά, και ο Αν. Καθηγητής Μοριακής Μικροβιολογίας του Διαγνωστικού Εργαστηρίου του Τμήματος Κτηνιατρικής του ΑΠΘ Χρυσόστομος Δόβας. Φωτογραφία: Photopress©Yannis Tsouflidis
Στη μείωση κατά 50% των πληθυσμών των κουνουπιών και στην αποτροπή των κρουσμάτων ιού του Δυτικού Νείλου σε 65 οικισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας «οδήγησε» το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες μεταδιδόμενες από τα κουνούπια «EYWA» (EarlY WArning System for Mosquito-borne Diseases), που απέσπασε ένα από τα έξι μεγάλα βραβεία Horizon Prize του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (European Innovation Council- ΕIC).
Πρόκειται για ένα από τα επιτεύγματα του συστήματος «EYWA», που υλοποιήθηκε κι από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) και για το οποίο πραγματοποιήθηκε συνέντευξη τύπου την Τετάρτη 13 Απριλίου 2022 στην αίθουσα της συγκλήτου.
O Πρύτανης του Α.Π.Θ.
«Το βραβευμένο έργο αντανακλά τη συνεισφορά του ΑΠΘ μέσα από τρεις πυλώνες. οι οποίοι οδηγούν στην αριστεία: Εξωστρέφεια, διεπιστημονικότητα και συνέργεια», δήλωσε ο πρύτανης του Α.Π.Θ.- καθηγητής, Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου.
Η άμεση συνεισφορά του Α.Π.Θ.
στη καταπολέμηση του ιού του Δυτικού Νείλου
«Το καλοκαίρι 2010, στη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είχαμε την ανάδυση του ιού του Δυτικού Νείλου που προκάλεσε θανάτους σε ανθρώπους και σε ίππους. Από την πρώτη εμφάνιση του ιού ήταν άμεση και ουσιαστική η συνεισφορά του Α.Π.Θ. Αρχικά, με τον εντοπισμό του ιού σε ανθρώπους, κουνούπια, ίππους και πτηνά, και στη συνέχεια, όταν ό ιός έγινε ενδημικός, με την επιτήρησή του, στο πλαίσιο της ενιαίας υγείας. Από το 2010 μέχρι και σήμερα, μέσα από τη διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ των τμημάτων Ιατρικής, Κτηνιατρικής και Γεωλογίας του Α.Π.Θ., κατέστη εφικτό να μειωθεί η επίπτωση του ιού, με την έγκαιρη ενημέρωση για τη διασπορά του, και με την αποτελεσματική- στοχευμένη αντιμετώπιση των κουνουπιών διαβιβαστών του», ανέφερε ο πρύτανης.
Τα συστήματα επιτήρησης
του ιού του Δυτικού Νείλου
Αναφερόμενος στα συστήματα επιτήρησης του συγκεκριμένου ιού στον άνθρωπο, στα κουνούπια και στα οικόσιτα πτηνά είπε ο κ. Παπαϊωάννου πως αναπτύχθηκαν κι εφαρμόστηκαν από το Α.Π.Θ. στη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πρώτος στόχος του συστήματος αυτού ήταν η έγκαιρη προειδοποίηση της «κυκλοφορίας» του ιού του Δυτικού Νείλου μέσω του έγκαιρου προσδιορισμού των αρχικών εστιών διάδοσης και μετά η παροχή των χωρικών- χρονικών για την εξέλιξη της διασποράς του.
Οι κλιματικές υπηρεσίες του Α.Π.Θ.
«Το ΑΠΘ παρέχει, επίσης, κλιματικές υπηρεσίες, συσχετιζόμενες με το κύκλο της ζωής των κουνουπιών για την ανάδειξη των hot spots του πληθυσμού τους.
Όλα αυτά τα δεδομένα συνδυάζονται κι αξιολογούνται ως δείκτες έγκαιρης προειδοποίησης και διασποράς για την ενημέρωση της πολιτείας και των πολιτών, καθώς και για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του ιού, με στοχευμένες- έγκαιρες δράσεις καταπολέμησης των κουνουπιών», εξήγησε ο πρύτανης
Η αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας
«Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας υλοποιεί το πρόγραμμα καταπολέμησης των κουνουπιών σε όλες τις περιφερειακές ενότητες, προασπίζοντας τη δημόσια υγεία από τα κουνούπια ως φορείς μολυσματικών ασθενειών, βασιζόμενη και στη συνεργασία με τους συναρμόδιους δήμους», ανέφερε η αντιπεριφερειάρχης δημόσιας υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης, Μελίνα Δερμεντζοπούλου.
Σύμφωνα με την ίδια, το σύστημα «EYWA» παρείχε στη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας τις προβλέψεις για την αφθονία των ακμαίων κουνουπιών και για τον επιδημιολογικό κίνδυνο από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε διαφορετικές γεωγραφικές και χρονικές κλίμακες, από τον Απρίλιο έως και τον Σεπτέμβριο των 2020 – 2021.
Μέχρι και το 2025
θα λειτουργεί το σύστημα «EYWA»
«Αυτές οι προβλέψεις ενσωματώθηκαν στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του προγράμματος καταπολέμησης των κουνουπιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (Π.Κ.Μ.) με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα, βελτιστοποιώντας τη γνώση κινδύνου για την περιοχή μας, την ανάπτυξη των δικτύων παρακολούθησης, την καθοδήγηση ενημερωτικών εκστρατειών και την εφαρμογή των κατάλληλων δράσεων απόκρισης και θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του «EYWA», δηλαδή μέχρι και το 2025», ανέφερε η κ. Δερμεντζοπούλου. Για το πανευρωπαϊκό βραβείο δήλωσε η αντιπεριφερειάρχης ότι καταδεικνύει ξεκάθαρα πως όταν η έρευνα και η επιστήμη εφαρμόζονται στην πράξη, τότε αυτό έχει μόνο μεγάλο – θετικό αποτύπωμα στη κοινωνία, καθώς και στους πολίτες.
H πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής
«Στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας του τμήματος Ιατρικής του Α.Π.Θ. λειτουργεί το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τους Αρμποϊούς, δηλαδή, ιούς που μεταδίδονται από τ’ αρθρόποδα (κουνούπια, κρότωνες, σκνίπες).
Το 2010, στο εργαστήριο διαγνώστηκαν τα πρώτα περιστατικά λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε κατοίκους της Κεντρικής Μακεδονίας, τα οποία ήταν η αρχή μίας μεγάλης επιδημίας.
Ήταν και η αρχή συνεργασίας με την «Οικοανάπτυξη Α.Ε.», η οποία από τότε έως και σήμερα αποστέλλει στο εργαστήριο τα κουνούπια Culex που συλλέγει από το Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο, του κάθε έτους, από 60 σταθερές θέσεις της Π.Κ.Μ», εξήγησε η πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής της Π.Κ.Μ. για το πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών- υπεύθυνη του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Αρμποϊών και καθηγήτρια Μικροβιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Α.Π.Θ., Άννα Παπά.
Περισσότερα από 50.000 κουνούπια
εξετάζονται ετησίως
για τον ιό του Δυτικού Νείλου
«Στο εργαστήριο εξετάζονται για τον ιό περισσότερα από 50.000 κουνούπια ετησίως, τα οποία ελέγχονται πρωτίστως για τον ιό του Δυτικού Νείλου, αλλά και για άλλα παθογόνα, ώστε να υπάρξει έγκαιρη επαγρύπνηση και εφαρμογή των μέτρων δημόσιας υγείας. Το εργαστήριο, έχει καθημερινή επικοινωνία, ειδικά τους θερινούς μήνες, με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας ( Ε.Ο.Δ.Υ.). Συνεργάστηκε με άλλα τμήματα του Α.Π.Θ, όπως είναι αυτά της Κτηνιατρικής και της Μετεωρολογίας, στο πλαίσιο της διμερούς συνεργασίας με τη Γερμανία, καθώς και με το Αστεροσκοπείο Αθηνών, στο πλαίσιο του προγράμματος EMPROS, με αποκορύφωμα το σύστημα «EYWA» και τη βράβευσή του, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας», σημείωσε η κ. Παπά.
Δήλωση αναπληρωτή καθηγητή
Μοριακής Μικροβιολογίας
«Το διαγνωστικό εργαστήριο των κλινικών του τμήματος Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. διαχειρίζεται τα θέματα εργαστηριακής διάγνωσης των παθολογικών καταστάσεων ζώων, συμπεριλαμβανομένων και νοσημάτων που οφείλονται σε αναδυόμενους μικροοργανισμούς, στο πλαίσιο της ενιαίας υγείας», εξήγησε ο αναπληρωτής καθηγητής Μοριακής Μικροβιολογίας του διαγνωστικού εργαστηρίου του Τμήματος Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ. Χρυσόστομος Δόβας.
Τα πρώτα περιστατικά εγκεφαλίτιδας
σε άλογα και το σωτήριο εμβόλιο
«Το καλοκαίρι του 2010, η ερευνητική ομάδα διέγνωσε τα πρώτα περιστατικά εγκεφαλίτιδας από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε ίππους στην Κεντρική Μακεδονία και αμέσως μετά αξιολόγησε επιτυχώς την ικανότητα ενός εμβολίου να τους παρέχει προστασία.
Παράλληλα, σε συνεργασία με την «Οικοανάπτυξη Α.Ε.» και το ΚΕΕΛΠΝΟ, αξιολόγησε τα συστήματα επιτήρησης της «κυκλοφορίας» του ιού, με βάση περιστέρια και όρνιθες.
Η αξιολόγηση περιλάμβανε τη συσχέτιση του οροεπιπολασμού της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου στα πτηνά με τα ανθρώπινα κρούσματα και τον εντοπισμό εστιών αρχικής διασποράς του. Από την υπέρ-δεκαετή εφαρμογή τους, προκύπτουν χωρικά και χρονικά δεδομένα τα οποία δεικνύουν εστίες ενζωοτικής κυκλοφορίας του ιού και αξιοποιούνται ως δείκτες έγκαιρης προειδοποίησης, συμβάλλοντας στη λήψη μέτρων αντιμετώπισής του», εξήγησε ο κ. Δόβας.
Η γονιδιωματική επιτήρηση
του ιού του Δυτικού Νείλου
O αναπληρωτής καθηγητής διευκρίνισε ότι πραγματοποιήθηκε γονιδιωματική επιτήρηση του ιού βάσει της οποίας προσδιορίσθηκαν χρονικά από το 2004 και μετά, όλες οι διαδρομές διασποράς του ιού στην Ευρώπη και της εισβολής του, στην Ελλάδα.
«Στο πλαίσιο των συγκεκριμένων δράσεων, το εργαστήριο έχει αναπτύξει συνεργασίες με το τμήμα Ιατρικής του Α.Π.Θ. κι άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας, με το Αστεροσκοπείο Αθηνών (πρόγραμμα «EMPROS» και σύστημα «EYWA»), με τον Ε.Ο.Δ.Υ. και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθώς και με ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού (Friedrich-Loeffler-Institut, ANSES). Έχουν προκύψει 14 δημοσιεύσεις σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά», πρόσθεσε ο κ. Δόβας.
Δήλωση αναπληρώτριας καθηγήτριας
του Τομέα Μετεωρολογίας
«Ο τομέας Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ, εκπονεί έρευνα στο αντικείμενο των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις μεταδιδόμενες νόσους από τα κουνούπια και από το 2016 προσφέρει κλιματικές υπηρεσίες ως υποστήριξη στις δράσεις της καταπολέμησης των κουνουπιών. Οι μηχανισμοί που συνδέουν το καιρό με τη παρουσία των κουνουπιών εφαρμόζονται στην κατασκευή αλγορίθμων, που χρησιμοποιούνται στις επιχειρησιακές δράσεις καταπολέμησης των κουνουπιών», επισήμανε η αναπληρώτρια καθηγήτρια του τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ, Ελένη Κατράγκου.
Το μοντέλο αριθμητικής πρόγνωσης του καιρού
και ο αλγόριθμος πρόγνωσης αφθονίας των κουνουπιών
«Ο τομέας Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας εφαρμόζει επιχειρησιακά ένα μοντέλο αριθμητικής πρόγνωσης καιρού, το οποίο ενημερώνει σε καθημερινή βάση τον αλγόριθμο πρόγνωσης αφθονίας των κουνουπιών της συνεργαζόμενης εταιρείας, σε επίπεδο οικισμού, το οποίο στη συνέχεια «μεταφράζει» την αφθονία κουνουπιών σε όχληση.
Επιπλέον, χρησιμοποιεί τις μετεωρολογικές παρατηρήσεις του δικτύου μετεωρολογικών σταθμών της Π.Κ.Μ., του Α.Π.Θ. και της συνεργαζόμενης εταιρείας που είναι διαθέσιμες σε πραγματικό χρόνο, ώστε να εκτιμάται άμεσα η συνεισφορά των μετεωρολογικών παραμέτρων σε hot-spots πληθυσμού των κουνουπιών», δημοσιοποίησε η κ. Κατράγκου.
Ικανοποιητικά αποτελέσματα
«Τα αποτελέσματα του επιχειρησιακού προγράμματος καταπολέμησης των κουνουπιών έχουν κριθεί ικανοποιητικά μέχρι και στιγμής.
Βελτιώσεις και αναβαθμίσεις του συστήματος πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή εφαρμογής πρόβλεψης όχλησης από κουνούπια Μοsquito Vision» που εκπονείται από τη συνεργαζόμενη εταιρεία και τον Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας, με χρηματοδότηση της Π.Κ.Μ», συμπλήρωσε η αναπληρώτρια καθηγήτρια.
Οι πέντε πυλώνες
του συστήματος «EYWA»
«Το σύστημα «EYWA» βασίζεται σε πέντε πυλώνες που είναι οι εξής:
(α) Γνώση του κινδύνου με προνομιακό χώρο μελέτης τη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
(β) Δίκτυα της συλλογής δεδομένων εντομολογικής και επιδημιολογικής επιτήρησης από δεκάδες χιλιάδες θέσεις και εκατοντάδες χιλιάδες δειγματοληψιών.
(γ) Παραγωγή προβλέψεων για την αφθονία των κουνουπιών και τον επιδημιολογικό κίνδυνο για επιχειρησιακή χρήση
(δ) Εστιασμένες δράσεις πρόληψης και καταπολέμησης συναρτήσει των προβλέψεων.
(ε) Επικοινωνία και ευαισθητοποίηση των κατοίκων με τη λειτουργία της διαδραστικής εφαρμογής ανοικτού τύπου για κινητά τηλέφωνα (Mosquito Vision) σχετικά με τις πενθήμερες προβλέψεις όχλησης ως προς το σύνολο των οικισμών της Π.Κ.Μ.», δήλωσε ο πρόεδρος της εταιρείας «Οικοανάπτυξη Α.Ε.,» Δρ. Σπύρος Μουρελάτος.
Αποτροπή των κρουσμάτων
του ιού του Δυτικού Νείλου
μέσω του συστήματος «EYWA»
Η επίτροπος Έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναφέρει πως «η χρήση του συστήματος «EYWA» στη Π.Κ.Μ. κατά τα έτη 2020-21 «οδήγησε» στη μείωση κατά 50% των πληθυσμών των κουνουπιών και στην αποτροπή των κρουσμάτων του ιού του Δυτικού Νείλου σε 65 οικισμούς.Το αμέσως προσεχές διάστημα μέχρι και το 2025, θα επιχειρηθεί η χρήση του «EYWA» κατά τα πρότυπα της εφαρμογής του, στη Π.Κ.Μ. σε άλλες οκτώ περιφέρειες από τέσσερις Ευρωπαϊκές χώρες».
Αναφερόμενος στα συστήματα επιτήρησης του συγκεκριμένου ιού στον άνθρωπο, στα κουνούπια και στα οικόσιτα πτηνά είπε ο κ. Παπαϊωάννου πως αναπτύχθηκαν κι εφαρμόστηκαν από το Α.Π.Θ. στη Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πρώτος στόχος του συστήματος αυτού ήταν η έγκαιρη προειδοποίηση της «κυκλοφορίας» του ιού του Δυτικού Νείλου μέσω του έγκαιρου προσδιορισμού των αρχικών εστιών διάδοσης και μετά η παροχή των χωρικών- χρονικών για την εξέλιξη της διασποράς του.Φωτογραφία: Photopress©Yannis Tsouflidis
Tο σύστημα «EYWA»
Η κοινοπραξία, που ανέπτυξε το «EYWA» αποτελείται από 15 ερευνητικά ιδρύματα και δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς καταπολέμησης κουνουπιών από πέντε ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και Σερβία).
Η Ελληνική συμμετοχή
Η πρωτοβουλία «EYWA» χαρακτηρίζεται από μεγάλη ελληνική συμμετοχή σε επίπεδο συνεισφοράς και οικονομικού προϋπολογισμού της τάξης του 60% για τους έξι συνολικά ελληνικούς φορείς:
✅Το Κέντρο Αριστείας ΒEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείο Αθηνών που είναι ο συντονιστής του έργου.
✅Την εξειδικευμένη στην καταπολέμηση των κουνουπιών και στην ανάλυση των δεδομένων «Οικοανάπτυξη Α.Ε.».
✅Το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Πατρών.
✅Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τη συμμετοχή τριών ερευνητικών ομάδων (Εργαστήριο Μικροβιολογίας Τμήματος Ιατρικής, Τομέας Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας Τμήματος Γεωλογίας και Διαγνωστικό Εργαστήριο Τμήματος Κτηνιατρικής).
✅Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
✅Η ιδιωτική εταιρεία iD.Com.
Οι κύριοι χρήστες της πιλοτικής λειτουργίας
του συστήματος «ΕYWA»
Οι κύριοι χρήστες της πιλοτικής λειτουργίας του συστήματος προγνώσεων επιδημιολογικού κίνδυνου για τον ιό του Δυτικού Νείλου «EYWA» είναι – από το 2020 και μετά- τέσσερις περιφέρειες της Ελλάδας (Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας, Θεσσαλίας και Κρήτης) και η περιφέρεια του Veneto στην Ιταλία.
Το Βραβείο
Το συγκεκριμένο βραβείο αποτελεί ένα από τα έξι μεγάλα βραβεία Horizon Prize του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (European Innovation Council- ΕIC), που έχουν απονεμηθεί από συστάσεως του EIC το 2015.. Αφορούσε στην ανάπτυξη και στη λειτουργία ενός πρότυπου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για ασθένειες που μεταδίδονται μέσω διαβιβαστών, όπως είναι τα κουνούπια (ιός του Δυτικού Νείλου, ελονοσία, δάγγειος πυρετός, κίτρινος πυρετός). Το βραβείο ανακοινώθηκε στις 26 Απριλίου του 2018 κι απονεμήθηκε στις 17 Ιανουαρίου του 2022.
