Πρώτη παρατήρηση του αστεροειδή Απόφη

Mέσω αστρικών αποκρύψεων

18:08:32,04/16/2021

Tο πρώτο ουράνιο σώμα, με διαστάσεις μικρότερες του ενός χιλιομέτρου που παρατηρήθηκε με τη μέθοδο των αστρικών αποκρύψεων  έγινε ο αστεροειδής Apophis.

Ο  συγκεκριμένος αστεροειδής συναρπάζει τους επιστήμονες και το κοινό από το 2004 μέχρι και σήμερα, καθώς πραγματοποιεί τροχιά, που διασταυρώνεται τακτικά με αυτή της Γης. Το Μάρτιο του 2021 πέρασε σε απόσταση 16,8 εκατομμυρίων χιλιομέτρων,αλλά τον Απρίλιο του 2029 θα πλησιάσει μόλις στα 31.000 χιλιόμετρα, δηλαδή θα είναι πιο κοντά από τους γεωστατικούς δορυφόρους! Η πορεία του Απόφη είναι υπό στενή παρακολούθηση, ώστε να αποκλειστεί κάθε πιθανότητα  μίας μελλοντικής καταστροφικής σύγκρουσης του  ουράνιου αυτού σώματος με τη Γη.

Οι αποκρύψεις (εκλείψεις) αστεριών από τον Απόφη

Τον περασμένο Μάρτιο  του 2021 παρατηρήθηκαν με επιτυχία, για πρώτη φορά, αποκρύψεις (εκλείψεις) αστεριών από τον Απόφη. Η πρόβλεψη και η παρατήρηση αυτών των αποκρύψεων αποτελεί επιστημονικό άθλο, δεδομένου του γεγονότος  ότι η διάμετρος του Απόφη είναι μόλις 450 μέτρα! Μέσω αυτών των παρατηρήσεων επιτεύχθηκε  ο ακριβής προσδιορισμός της τροχιάς του Απόφη και η «απομάκρυνση» αυτού από τη λίστα των επικίνδυνων αστεροειδών  τουλάχιστον για τα επόμενα 100 χρόνια!

Διεθνής συνεργασία επιστημόνων 

Πρόκειται για το επιστέγασμα μιας διεθνούς συνεργασίας,  που πραγματοποιήθηκε με συμμετοχή του Α.Π.Θ.. Οι κύριοι ερευνητές που συμμετείχαν στην προσπάθεια ήταν:

♦Ο Κλεομένης Τσιγάνης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του  Αριστοτελείου  Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

♦Ο PaoloTanga (Observatoire de la Côte d’Azur, Γαλλία).

♦Η Federica Spoto (Minor Planet Center, ΗΠΑ).

♦Οι Josselin Desmars, Damya Souami και Bruno Sicardy (LESIA/Γαλλία).

♦Ο Bruno Morgado (Observatorio Nacional, Βραζιλία) και

♦Ο Felippe Braga-Ribas (UTFPR, Βραζιλία).

Η όλη προσπάθεια έγινε σε συνεργασία με αμερικανικές ομάδες επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων.

Μόλις ένα δέκατο του δευτερολέπτου!

Οι αστρικές αποκρύψεις διαρκούν ελάχιστα . Για τον Απόφη  διαρκούν μόλις ένα δέκατο του δευτερολέπτου.  Αυτές  συμβαίνουν,  όταν ένα αστέρι «κρύβεται» από έναν αστεροειδή που τυχαίνει να περνά από μπροστά. Η «σκιά» του αστεροειδούς  διατρέχει ταχύτατα ένα στενό «μονοπάτι» στη Γη. Η σημασία των αποκρύψεων έγκειται στο ότι επιτρέπουν τον προσδιορισμό της θέσης και του μεγέθους του αστεροειδούς, με ακρίβεια μερικών δεκάδων μέτρων. Η πρόβλεψή τους, όμως, είναι εξίσου απαιτητική. Μάλιστα, στην περίπτωση του Απόφη ισοδυναμεί με τον εντοπισμό ενός νομίσματος του 1 ευρώ, από απόσταση 1000 χιλιομέτρων!

Αυτό θα ήταν αδύνατο να επιτευχθεί χωρίς την ύπαρξη του νέου αστρικού καταλόγου της αποστολής Gaia και την εμπειρία της ομάδας που προετοίμασε τις παρατηρήσεις. Η συμμετοχή αρκετών ερασιτεχνών αστρονόμων με κινητά τηλεσκόπια ήταν αποφασιστική για την επιτυχή διεξαγωγή των παρατηρήσεων.

Η παρατήρηση μιας απόκρυψης από το Α.Π.Θ. 

Τα πρώτα δεδομένα συλλέχθηκαν στις ΗΠΑ (7 και 22 Μαρτίου 2021). Η παρατήρηση μιας ακόμη απόκρυψης από τον Απόφη έγινε στις 11 Μαρτίου 2021 στο Μελενικίτσι της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών.Την παρατήρηση της συγκεκριμένης απόκρυψης πραγματοποίησε μια ομάδα ερευνητών του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την οποία αποτελούσαν:

♦Ο αναπληρωτής καθηγητής, Κλεομένης Τσιγάνης.

♦Ο καθηγητής, Γεώργιος Βουγιατζής.

♦Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής, Γιάννης Γκόλιας.

♦Ο  μεταπτυχιακός φοιτητής του προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Υπολογιστικής Φυσικής, Σωτήρης Τσαβδαρίδης.

Οι καταγραφές της ομάδας του Α.Π.Θ. βοήθησαν στην επαλήθευση της τροχιάς του αστεροειδούς και στον προσδιορισμό του σφάλματος των προηγούμενων μετρήσεων.

Επιτυχημένη εφαρμογή 

Η επιτυχής εφαρμογή της τεχνικής των αποκρύψεων σε ένα τόσο μικρό αντικείμενο ανοίγει μια νέα εποχή στη μελέτη των παραγήινων αστεροειδών. «Πλέον, έχουμε την απαιτούμενη εμπειρία για να στοχεύσουμε και άλλους παραγήινους αστεροειδείς, όπως είναι ο Διδύμος. Αυτός είναι ο στόχος των αποστολών DART (NASA) και Hera (ESA)  στις οποίες  συμμετέχει ενεργά η ομάδα του Α.Π.Θ.» αναφέρει ο αναπληρωτής  καθηγητής του Τμήματος Φυσικής, Κλεομένης Τσιγάνης.

Η ομάδα του Α.Π.Θ. υποστηρίζεται από το ερευνητικό πρόγραμμα «NEO-MAPP», που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα-πλαίσιο Horizon 2020.

©Τypologos.com 2021