Πως η λογοτεχνία βελτιώνει τη ζωή μας
Οι ιστορίες είναι εργαλεία σχεδιασμένα
για να βοηθούν τους ανθρώπους
ή το πως μας βοηθούν ο Όμηρος, ο «Νονός»
και η «Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων»!
Επιμέλεια: Νίκος Μόσχοβος
18:36:47,05/03/2021
Εάν διαβάζετε ιστορίες, όπως είναι ο «Νονός», ενώ είστε απομονωμένοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, τότε μπορεί ακόμη και να διευκολύνετε τη μετάβαση στην κανονική ζωή, όταν θα αρχίσει ν’ «ανοίγει» ο κόσμος.Φωτογραφία από Willgard Krause από το Pixabay
Θέλετε πραγματικά να κατανοήσετε τη λογοτεχνία; Τότε, μη ξεκινήσετε να διαβάζετε τις λέξεις σε μια σελίδα. Ξεκινήστε με το πώς επηρεάζει τον εγκέφαλό σας!
Το μήνυμα
Αυτό είναι το μήνυμα, που στέλνει ο καθηγητής Αγγλικών του Πανεπιστήμιο του Οχάιο – πτυχιούχος Λογοτεχνίας και νευροεπιστήμης, Angus Fletcher , ο οποίος προτείνει στο νέο βιβλίο του, έναν διαφορετικό τρόπο ανάγνωσης και σκέψης για τις ιστορίες. Εξετάζει, δε, όλες τις ιστορίες, όπως αυτές παρουσιάζονται στην κλασική λογοτεχνία, στην αντίστοιχη της φαντασίας, στα σενάρια των ταινιών, καθώς και στις τηλεοπτικές εκπομπές.
«Η λογοτεχνία δεν εφευρέθηκε μόνον ως ψυχαγωγία ή τρόπος παράδοσης μηνυμάτων στους αναγνώστες. Οι ιστορίες είναι στην πραγματικότητα μια μορφή τεχνολογίας. Είναι εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί από τους προγόνους μας, για να ανακουφίσουν την κατάθλιψη, να μειώσουν το άγχος, να αναζωπυρώσουν τη δημιουργικότητα, να προκαλέσουν θάρρος και να αντιμετωπίσουν μια ποικιλία άλλων ψυχολογικών προκλήσεων του ανθρώπου.Και παρόλο που δεν τα διδάσκουμε σήμερα στα μαθήματα λογοτεχνίας, μπορούμε ακόμα να βρούμε και να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα συναισθηματικά εργαλεία στις ιστορίες που διαβάζουμε σήμερα», δήλωσε ο κ. Fletcher.
Τα θαυμαστά έργα
Ο κ.Fletcher εξήγησε πως αυτές τις έννοιες τις αναλύει διεξοδικά στο βιβλίο με τίτλο: «Θαυμαστά έργα: Οι 25 πιο ισχυρές εφευρέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας».
Για παράδειγμα, σε ένα κεφάλαιο για την καταπολέμηση της μοναξιάς, «συζητά» το πώς μπορεί να μας βοηθήσει η ανάγνωση του μυθιστορήματος και του αντίστοιχου σεναρίου της ταινίας με τίτλο: «Ο Νονός- The Godfather» από το Mario Puzo.«Εστιάζει» σε ένα άλλο κεφάλαιο στη διατροφή και στη δημιουργικότητα μιλώντας για τις αρετές στο έργο «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», καθώς και για τη Winnie-the-Pooh ! Ψάχνετε τον καλύτερο τρόπο για να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας; Τότε, ο κ. Fletcher σας προτείνει την τηλεοπτική εκπομπή «30 Rock» .
Το βιβλίο «Θαυμαστά έργα: Οι 25 πιο ισχυρές εφευρέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας» δεν αγνοεί τα κλασικά έργα: Στο βιβλίο «συζητά» ο συγγραφέας πώς η ανάγνωση του Ουίλιαμ Σαίξπηρ μπορεί να μας βοηθήσει να θεραπευτούμε από τη θλίψη. Δείχνει το πως η Βιρτζίνια Γουλφ μπορεί να βοηθήσει τους αναγνώστες να βρουν την ηρεμία! Καταδεικνύει ότι ο Όμηρος μπορεί να υποστηρίξει όσους- όσες χρειάζονται να βρουν το θάρρος!
Ο κ. Fletcher είπε ότι το υπόβαθρο της νευροεπιστήμης επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την προσέγγιση, που έκανε στο όλο πόνημα σχετικά με τη λογοτεχνία.
Νευροεπιστήμη και λογοτεχνία
«Όταν διαβάζεις ένα αγαπημένο ποίημα ή μια αγαπημένη ιστορία, μπορεί να νιώσεις χαρά και να νιώθεις μια αίσθηση ενσυναίσθησης ή σύνδεσης Ένα από τα πράγματα που κάνω στο βιβλίο είναι να παράσχω την επιστημονική επικύρωση για τα πράγματα που έχουμε από καιρό αισθανθεί, όταν έχουμε διαβάσει διάφορα αγαπημένα βιβλία ή παρακολουθήσαμε ταινίες ή τηλεοπτικές εκπομπές που αγαπήσαμε. Από το υπόβαθρο της νευροεπιστήμης και τις μελέτες που διεξήγαγα, μπορώ να δω το πώς οι εφευρέσεις της λογοτεχνίας συνδέονται σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου μας, για να μας κάνουν λιγότερο μοναχικούς ή να μας βοηθήσουν να χτίσουμε το θάρρος μας ή να κάνουμε διάφορα άλλα πράγματα.Εντέλει, για να μας βοηθήσουν. Κάθε ιστορία είναι διαφορετική και στην πραγματικότητα αποτελεί ένα διαφορετικό εργαλείο», τόνισε ο καθηγητής.
Ακόμη, αποκάλυψε ότι για να κατανοήσει πραγματικά ο ίδιος τη δύναμη της λογοτεχνίας επικεντρώθηκε σ’ ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης των ιστοριών από αυτό που προσφέρεται από τα περισσότερα μαθήματα παραδοσιακής λογοτεχνίας.
Η συνήθης μέθοδος διδασκαλίας της λογοτεχνίας επικεντρώνεται στις λέξεις, ζητώντας από τους μαθητές να αναζητήσουν τα θέματα, να εξετάσουν τι σκοπεύει να πει και τι σημαίνει ο συγγραφέας σε κάθε αράδα.
Το Project Narrative
Αυτό, όμως, δεν είναι το επίκεντρο του «Project Narrative» , ενός προγράμματος του Πανεπιστήμιο του Οχάιο στο οποίο συμμετέχει και ο καθηγητής κ. Fletcher.
«Στο «Project Narrative», αντιστρέφουμε τη διαδικασία. Αντί να κοιτάξουμε πρώτα τις λέξεις, εξετάζουμε πρώτα το τι συμβαίνει στο μυαλό σας. Πώς σε κάνει να νιώθεις αυτή η ιστορία; Εξετάζουμε το πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στους χαρακτήρες, στην πλοκή, στον κόσμο που δημιούργησε ο συγγραφέας », εξήγησε ο κ. Fletcher.
Όταν εξετάσετε το πώς η ιστορία σας κάνει να αισθάνεστε, τότε ξεκινά το δεύτερο μέρος της διαδικασίας, που είναι να εντοπίσετε αυτό το συναίσθημα πίσω σε κάποια εφεύρεση της ιστορίας, είτε πρόκειται για την πλοκή, ένα χαρακτήρα, τον αφηγητή ή τον κόσμο της ιστορίας.
Τα θέματα της ιστορίας ή αυτό που λέει ο συγγραφέας είναι τα λιγότερο σημαντικά σε αυτήν την προσέγγιση, που επιχειρείται στη λογοτεχνία.
«Αυτό σημαίνει ότι όταν ψάχνετε ένα βιβλίο για να τονώσετε το θάρρος σας, δε χρειάζεται να αναζητήσετε ένα βιβλίο που έχει τη λέξη «θάρρος» στον τίτλο ή ακόμη και ως ένα από τα θέματα του, όπως ορίζει η παραδοσιακή ανάλυση της λογοτεχνίας. Το θάρρος προέρχεται από την ανάγνωση ενός έργου λογοτεχνίας που μας κάνει να νιώθουμε, σα να συμμετέχουμε σε κάτι μεγαλύτερο από μας. Δε χρειάζεται να αναφέρουμε το θάρρος ή το θάρρος να είναι ένα από τα θέματά του. Αυτό δεν είναι σχετικό.», σημείωσε ο κ. Fletcher.
H διατροφή, η δημιουργικότητα και οι αρετές καταδεικνύονται στο έργο «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων».Φωτογραφία από Owensart από το Pixabay
Οι τεχνικές της όπερας στη λογοτεχνία
Παραδείγματος χάριν, δε θα σκεφτόσασταν να διαβάσετε το «Νονό» για να αποκρούσετε την αίσθηση της μοναξιά, αλλά ο κ. Fletcher περιέγραψε το πως μπορεί να έχει αυτό το αποτέλεσμα, εν μέρει μέσω της χρήσης μιας συγκεκριμένης τεχνικής της όπερας!
Στο βιβλίο «Θαυμαστά έργα: Οι 25 πιο ισχυρές εφευρέσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας» κατέδειξε ο Fletcher καταδεικνύει το πώς ορισμένες όπερες διαθέτουν μια περίοδο ανυπόφορης και ταραχώδους μουσικής, η οποία επιλύεται τελικά μέσα από μια γλυκιά αρμονία!
«Η σύγκρουση και η ασυμφωνία της μουσικής είναι ενοχλητική, αλλά στη συνέχεια έρχεται η γλυκιά ανακούφιση της αρμονίας, η οποία απελευθερώνει τη ντοπαμίνη στον εγκέφαλό μας, καθώς και μας συνδέει με τη μουσική. Ο Mario Puzo κάνει το ίδιο πράγμα στο έργο:«Ο Νονός- The Godfather» , δημιουργώντας χάος και ένταση σε ένα κεφάλαιο. Στη συνέχεια, το επιλύει εν μέρει στο τέλος, δίνοντάς μας αυτή τη μερική ντοπαμίνη που μας συνδέει με τους χαρακτήρες και την ιστορία, καθώς και μας κάνει να νιώθουμε σαν αυτοί είναι φίλοι. Και παρόλο που μπορεί να μην είναι καλό να είμαστε φίλοι με γκάνγκστερ στην πραγματική ζωή, δύναται η βιασύνη της ντοπαμίνης που παίρνουμε από τη φιλία της οικογένειας Corleone να μας βοηθήσει στην αποτροπή της μοναξιάς», σημείωσε ο κ. Fletcher.
Εάν διαβάζετε ιστορίες, όπως είναι ο «Νονός», ενώ είστε απομονωμένοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, τότε μπορεί ακόμη και να διευκολύνετε τη μετάβαση στην κανονική ζωή, όταν θα αρχίσει ν’ «ανοίγει» ο κόσμος.
«Οι νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα μέρος του εγκεφάλου μας βοηθά να κάνουμε φίλους. Περιέχει ένα σύμπλεγμα των νευρώνων της ντοπαμίνης που προετοιμάζονται για μικρές περιόδους μοναξιάς και είναι έτοιμοι αυτοί να μας ενθαρρύνουν να είμαστε κοινωνικοί όταν συναντούμε ξανά ανθρώπους», προσέθεσε ο κ. Fletcher.
Το ξύπνημα του εγκεφάλου
Ωστόσο, αν η απομόνωση διαρκεί επί εβδομάδες ή μήνες, όπως έγινε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αυτό ξεθωριάζει και ο εγκέφαλος κινδυνεύει να απομονωθεί , καθιστώντας πιο δύσκολη την επανασύνδεση με τους ανθρώπους.
«Αυτό που μπορούν να κάνουν ο «Νονός» και οι άλλες ιστορίες είναι να ξυπνήσουν αυτό το τμήμα του εγκεφάλου, ώστε να διευκολύνουν την επανένταξη στην κοινωνία, όταν τελειώσει η πανδημία. Η χρήση των τεχνικών της όπερας στο έργο ο «Νονός- The Godfather» είναι από τα πολλά παραδείγματα για το πώς η λογοτεχνία μπορεί να είναι μια μορφή τεχνολογίας. Ελπίζω ότι περισσότεροι άνθρωποι θα θελήσουν να καταλάβουν πώς αυτά τα τεχνολογικά εργαλεία στη λογοτεχνία λειτουργούν πραγματικά στον εγκέφαλό μας. Η ιδέα πίσω από το κάθε βιβλίο είναι να σας δώσει ένα διαφορετικό τρόπο ανάγνωσης, που «ξεκλειδώνει» την εξαιρετική δύναμη της λογοτεχνίας, για να θεραπεύσει τον εγκέφαλό σας, να σας δώσει περισσότερη χαρά, περισσότερο θάρρος, κι ό,τι άλλο χρειάζεστε στη ζωή σας», υπογράμμισε ο κ.Fletcher.
©Τypologos.com 2021
