Παιδεία, Μόρφωση ή Εκπαίδευση;
Με το Νίκο Μόσχοβο
Δημοσιογράφο – Συγγραφέα
18:12:30,04/25/2020
Θέλουμε μια Παιδεία, η οποία θα δρα μέσα στην κοινωνία για τον κάθε άνθρωπο; Αναρωτιέται ο συγγραφέας – δημοσιογράφος Νίκος Μόσχοβος. Φωτογραφία από Mark Mags από το Pixabay
Παιδεία είναι το σύνολο των γνώσεων, των δεξιοτήτων, των τρόπων και των συμπεριφορών (ατομικών – ομαδικών), που αποκτά κάθε άνθρωπος από το στενό (οικογένεια- συγγενείς) ή ευρύτερο περιβάλλον του (σχολείο- εκκλησία – φίλοι- γνωστοί- θεσμοί – Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης – Κοινωνία) .
Μόρφωση είναι οι γνώσεις, που αποκτά ένας άνθρωπος μέσα από την ανάγνωση βιβλίων και την προσωπική ενασχόληση ή δραστηριότητα σε διάφορα πεδία της ζωής. Η μόρφωση μπορεί να έχει αποκτηθεί διαμέσου της εμπειρίας, της βίωσης μιας κατάστασης, της ανάγνωσης ή της παρακολούθησης μαθημάτων, που «αγγίζουν» τα ενδιαφέροντα της προσωπικότητας του/της.
Η εκπαίδευση έγκειται στο σύνολο εκείνων των δομών, που παρέχει μια κρατική ή ιδιωτική οντότητα, ώστε να προετοιμάσει τον άνθρωπο μέσω δεξιοτήτων να επιβιώσει στην πραγματική ζωή. Στην Ελλάδα έχουμε «μπερδέψει» ηθελημένα ή αθέλητα τις τρεις προαναφερόμενες έννοιες και τις εντάσσουμε στο γενικότερο πλαίσιο της παιδείας.
Αν, όμως, πρόκειται για τρία ξέχωρα υποσύνολα, γιατί πάντοτε προχωράμε σε εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις», δηλαδή αλλάζουμε μια ρύθμιση ή και περισσότερες για να λειτουργήσουν καλύτερα τα εκπαιδευτικά πράγματα και δε τις βλέπουμε ενιαία;
Ακόμη κι αν θέλουμε να προβούμε σε μια μεταρρύθμιση δεν μπορούμε να γυρνάμε για λύσεις μόνο στο «χθες», λέγοντας ότι πρεσβεύουμε το όραμα μιας νέας εκπαιδευτικής δομής που συμφωνούμε ότι πρέπει να περιλαμβάνει δυο πυλώνες:Το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.
Το μεγάλο ερώτημα είναι, αν πραγματικά θέλουμε να κάνουμε έστω μια αποσπασματική μεταρρύθμιση ή επιζητούμε την αλλαγή, γιατί η δεύτερη έννοια προϋποθέτει πως θα πρέπει να εδραιωθεί πρακτικά μια καινούρια κοινωνική συμπεριφορά σε όλα τα επίπεδα.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι εύλογο ότι θα πρέπει να απαντηθούν οι εξής απορίες:
Από ποιο δυναμικό θα προέλθει η μεταρρύθμιση ή και η αλλαγή; Με ποια μέσα και ποιες υποδομές; Ποιο θα είναι το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης δραστηριότητας, δηλαδή της πραγματικής ζωής, ανά χρονικούς ορίζοντες;
Τελευταία ακούγονται οι εξής φράσεις :
«Να έχουμε τους άριστους», (που κακώς η όλη πρόταση συνδέεται με την έννοια της απόκτησης πτυχίων ή βαθμών, γιατί η πραγματική έννοια εμπεριέχει την πραγματική αξία της ατομικής ανθρώπινης ικανότητας συνδεδεμένης με ένα «πλούσιο» ψυχικό κόσμο, κι όχι απλώς της ευφυίας ή της εξυπνάδας).
«Να πετύχουμε τη σύνδεση της έρευνας με την οικονομία», (η οποία υπήρχε ανέκαθεν, αφού τουλάχιστον στον 19ο και στον 20ο αιώνα συνδέθηκε πλήθος καινοτομιών -εφευρέσεων κι ανακαλύψεων με τη μαζική παραγωγή μέσω εταιρικών οντοτήτων, καθώς και με την εμπορική χρήση αυτών από το καταναλωτικό κοινό).
Αφού το πρόβλημα είναι «βαθύτερο» και «χρειάζεται βαθύτερο σκάψιμο», τότε γιατί από το 1975 και μετά βλέπουμε αποσπασματικά τη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος μέσω της οποιασδήποτε μεταρρύθμισης;
Θέλουμε, όμως, να πάμε και παρακάτω στην Αλλαγή;
Γιατί το ουσιαστικό περιεχόμενο της αλλαγής περιλαμβάνει την έμπρακτη διασύνδεση μεταξύ των εννοιών της Παιδείας – της Μόρφωσης και της Εκπαίδευσης με στροφή προς την κοινωνία, καθώς και το σεβασμό της κάθε ανθρώπινης προσωπικότητας.
Θέλουμε τη στροφή στην Κοινωνία και στον άνθρωπο (το παιδί, τον έφηβο, το φοιτητή) χωρίς να χαρακτηρίζουμε από πολύ νωρίς εσαεί τη συμπεριφορά του;
Θέλουμε μια κοινωνία, όπου οκάθε άνθρωπος θα δύναται νααπορροφά τη γνώση, τη δεξιότητα και τη συμπεριφορά μέσω της διαπαιδαγώγησης, καθώς και της εμπέδωσης των κοινωνικών – ψυχολογικών μοντέλων;
Θέλουμε μια κοινωνία, όπου θα μπορούν να λειτουργήσουν το ίδιο καλά το δημόσιο και το ιδιωτικό εκπαιδευτικό σύστημα;
Θέλουμε μια Παιδεία, η οποία θα δρα μέσα στην κοινωνία για τον κάθε άνθρωπο;
Ο γράφων θεωρεί πως από όποια ιδεολογική θεώρηση κι αν βλέπει κανείς τα πράγματα δεν εξυπηρετεί η κάθε είδους απόλυτη ιδέα τις ανάγκες της ανθρωπότητας ή της Ελληνικής κοινωνίας. Εξάλλου, δε ζούμε σε μια αγγελική κοινωνία, αλλά η ζωή μετά από τον κορονοιό θα εξαρτηθεί από το περιεχόμενο, που θα της δώσουμε.
Το ερώτημα, όμως, παραμένει καίριο: Θέλουμε να πραγματοποιηθεί μια στροφή της εκπαιδευτικής διαδικασίας προς την κοινωνία; Θέλουμε τον κάθε άνθρωπο να αποκτήσει και τις τρεις έννοιες. Ναι ή όχι; Ιδού η απορία…
©Typologos.com 2020
