Η Φιλο-κοινωνική συμπεριφορά 1
Με τη Μαρία Λασσιθιωτάκη
Ψυχολόγο
Κάποτε το εγώ γίνεται εμείς , Γαληνός
23:38:43,01/04/2020
Στις στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής, η αναζήτηση επιβεβαίωσης και υποστήριξης από τα υποστηρικτικά κοινωνικά δίκτυα είναι καταπραϋντική.Φωτογραφία από Gerd Altmann από το Pixabay
Η φύση του ανθρώπου δεν είναι μοναχική. Ο άνθρωπος αισθάνεται πιο ολοκληρωμένος όταν δεν είναι μόνος, η ζωή του αποκτά πλούσιο νόημα μέσα από ατέλειωτες σωματικές, συναισθηματικές, γνωστικές και πνευματικές αλληλεπιδράσεις.
Η ανθρώπινη τάση για την δημιουργία δεσμών, την διεύρυνση των σχέσεων, την παροχή φροντίδας στους υπόλοιπους ανθρώπους αλλά και σε ολόκληρο το περιβάλλον είναι πιο ισχυρή σε σχέση με το αντίθετό της, δηλαδή την φιλοπόλεμη, εχθρική και επιθετική συμπεριφορά.
Γνωστές από τον Εμπεδοκλή οι έννοιες «Φιλότης» και «Νείκος», κοσμικές δυνάμεις που αντιστοιχούν στην έλξη και τη συνένωση αλλά και την εχθρότητα και τη διάσπαση, αντικατοπτρίζονται και στις ανθρώπινες συμπεριφορές. Η οικογένεια, το σχολείο και τα υπόλοιπα ευρύτερα ή στενότερα περιβάλλοντα ευθύνονται κατά το μεγαλύτερο μέρος για την ανάπτυξη της φιλοκοινωνικής συμπεριφοράς.
Η παροχή αλλά και η λήψη βοήθειας μέσα από τους δεσμούς και τα κοινωνικά υποστηρικτικά δίκτυα λειτουργεί πλέον ως ενόρμηση, δηλαδή είναι γραμμένη στο DNA μας, αποτέλεσμα μιας εξελικτικής διαδικασίας χιλιετηρίδων. Ερχόμαστε προγραμματισμένοι με το κίνητρο της κοινωνικότητας και της αμοιβαιότητας, καθώς η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους απέδειξε ότι έχει καλύτερα εξελικτικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη ζωή.
Διαστάσεις της φιλοκοινωνικής συμπεριφοράς
Η υποστήριξη, η ευγνωμοσύνη, ο αλτρουισμός, ο σεβασμός, η δικαιοσύνη είναι μερικές από τις βασικές διαστάσεις της φιλοκοινωνικής συμπεριφοράς, λειτουργούν ως κίνητρα παροχής βοήθειας αλλά και συναισθηματικής ικανοποίησης μεταξύ των ανθρώπων. Είναι μια συνθήκη ικανή να επηρεάσει κάθε πλευρά όχι μόνο της ζωής μας αλλά και της καθημερινότητάς μας.
Τάση αλλά και μάθηση
Η φιλοκοινωνική τάση για να αναπτυχθεί χρειάζεται εξηγήσεις και επιχειρήματα, εμπειρίες και συναισθήματα, κι αυτό ξεκινά πολύ νωρίς στην παιδική ηλικία. Το ρόλο του εκπαιδευτή αναλαμβάνει η οικογένεια και το σχολείο. Αυτά τα δυο μεγάλα κοινωνικοποιητικά συστήματα θα διδάξουν τις ιδέες τι είναι και τι δεν είναι καλό για το ίδιο το παιδί αλλά και την κοινωνία .
Αλλά μόνο η διδασκαλία μια ιδέας δεν είναι αρκετή. Έχουμε ακούσει ή διαβάσει χιλιάδες ιδέες αλλά ελάχιστες θα γίνουν στάση και αξίες ζωής. Το συναίσθημα που θα συνοδεύσει μια ιδέα, το παράδειγμα των ενηλίκων αλλά και η εμπειρία του ίδιου του παιδιού είναι απαραίτητα συστατικά για την τεκμηρίωση και την απόδειξη μιας ιδεολογικής πρότασης και τότε θα την μετασχηματίσει σε μια στάση ζωής, μια σταθερή αξία και για την ενήλικη ζωή του.
Ένα παιδί χρειάζεται να νιώσει στην πράξη τη συμπόνια για τον διπλανό του, να δοκιμάσει πρακτικά την αλληλεγγύη, τον σεβασμό και τη δικαιοσύνη. Οι ιδέες δεν γίνονται δεσμεύσεις αν δεν έχουν συναισθηματική επένδυση κι αν δεν έχουν μετασχηματισθεί σε συμπεριφορά.
Γιατί οι άνθρωποι επιδιώκουν την φιλο-κοινωνική συμπεριφορά
Αλτρουισμός και αλληλεγγύη
Έρευνες έχουν δείξει ότι το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου προτρέπει προς τον αλτρουισμό, την αλληλεγγύη , ακόμη κι αν οι εξωτερικές πιέσεις είναι αντίθετες. Ο αμοιβαίος αλτρουισμός αναπτύσσεται όχι μόνο μεταξύ συγγενών αλλά ανάμεσα και στα μέλη μιας κοινότητας, αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες κοινωνικές δομές.
Κίνδυνος και απειλή
Μια επιστημονική- επίσης – εξήγηση που έχει δοθεί γι’ αυτό τον γενετικό προγραμματισμό είναι ότι στο μακρινό παρελθόν μας η αντιμετώπιση των κινδύνων και της απειλής επιβίωσης ήταν αποτελεσματικότερη, όταν γινόταν μαζί με άλλους. Η αλληλεγγύη του είδους, το συν- είναι, χωρίς να περιορίζει την ατομικότητα και την διαφορετικότητα, συντείνει στον περιορισμό των όποιων κινδύνων που επιφυλάσσει η απομόνωση από τους άλλους.
Αντιμετώπιση του στρες
Στις στρεσογόνες καταστάσεις της ζωής, η αναζήτηση επιβεβαίωσης και υποστήριξης από τα υποστηρικτικά κοινωνικά δίκτυα είναι καταπραϋντική. Στις δύσκολες καταστάσεις η έκφραση και το μοίρασμα των συναισθημάτων προσφέρει ανακούφιση και παρηγοριά.Σε κάθε συναισθηματική αβεβαιότητα αναζητούμε να αξιολογήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας.Ειδικότερα στις δύσκολες, θλιμμένες καταστάσεις οι άνθρωποι δεν αναζητούν την οποιασδήποτε συντροφιά αλλά μόνο αυτούς που μπορούν να μοιραστούν την θλίψη του.
Σύγκριση και χρήσιμες πληροφορίες
Δύσκολες καταστάσεις και αβέβαιες αποφάσεις αντιμετωπίζονται ευκολότερα ακούγοντας τη γνώμη των άλλων και ειδικότερα εκείνων που έχουν την γνώση ή είχαν μια παρόμοια εμπειρία. Οι χρήσιμες πληροφορίες λύνουν διλήμματα και προσφέρουν λύσεις. Σε μικρές ή μεγάλες αποφάσεις, για παράδειγμα σπουδές, επιλογή καριέρας, ασθένειες ,εγχειρίσεις, αναπηρίες κλπ, οι άνθρωποι αναζητούν την γνώση και την εμπειρία των άλλων.
Η επιθυμία της Μοναχικότητας- Η ομοιόσταση
Έντονη κοινωνική επαφή οδηγεί στον κορεσμό και στην αναζήτηση μιας προσωρινής μοναξιάς, με στόχο την ισορροπία του οργανισμού, όπως ακριβώς και ο κορεσμός από την πείνα οδηγεί στην αποχή από την τροφή. Η επιθυμία της κοινωνικής ζωής χρειάζεται διαστήματα ανάπαυσης μέσω της επιλεκτικής μοναχικότητας, διαφορετικής από την αναγκαστική μοναξιά και απομόνωση.
©Typologos.com 2020
