Φεγγάρια κατοικήσιμης ζώνης νεκρού αστεριού
«Φεγγάρια»
παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά
σε «κατοικήσιμη ζώνη» νεκρού αστεριού
και υποδηλώνουν την ύπαρξη μεγάλου πλανήτη!
Επιμέλεια: Νίκος Μόσχοβος
22:58:35,02/12/2022
Η γραφιστική απεικόνιση ενός καλλιτέχνη για το λευκό νάνο WD1054–226 που περιφέρεται από σύννεφα πλανητικών συντριμμιών κι ένα κοντινό μεγάλο πλανήτη στην «κατοικήσιμη ζώνη» του.Φωτογραφία: ©Mark A. Garlick
Ένας δακτύλιος από πλανητικά συντρίμμια με δομές του μεγέθους του φεγγαριού παρατηρήθηκε για πρώτη φορά σε τροχιά κοντά σε ένα λευκό νάνο-νεκρό αστέρι! Η συγκεκριμένη παρατήρηση υπονοεί την ύπαρξη ενός μεγάλου κοντινού πλανήτη στην «κατοικήσιμη ζώνη» του αστεριού, όπου θα μπορούσε να υφίσταται νερό και επομένως ζωή.
Μια ακόμη ανακάλυψη της αστρονομίας
με επίκεντρο τα «ουράνια μάτια» της Χιλής!
Είναι η δεύτερη ανακάλυψη για την πιθανή ύπαρξη ενός δυνητικά «κατοικήσιμου πλανήτη», που δημοσιοποιείται μόλις μέσα σε ένα διήμερο με επίκεντρο το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, το οποίο λειτουργεί στη Χιλή! Ο εντοπισμός του δακτυλίου δημοσιοποιήθηκε μέσω της νέας έρευνας, που διεξήχθη με επικεφαλής τους ερευνητές του Παγκόσμιου Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL) και η οποία αναρτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2022 στο περιοδικό «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society», αλλά τώρα κοινοποιήθηκε στους δημοσιογράφους.
Ο λευκός νάνος
Κατά τη διάρκεια της νέας αυτής έρευνας παρατήρησαν οι ερευνητές το λευκό νάνο WD1054–226, που βρίσκεται 117 έτη φωτός μακριά από τη Γη και κατέγραψαν επί 18 νύχτες τις αλλαγές στο φως του.
Η καταγραφή έγινε με την κάμερα υψηλής ταχύτητας ULTRACAM ,πάλι του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου Νέας Τεχνολογίας ESO των 3,5 μέτρων , που λειτουργεί στο Παρατηρητήριο «La Silla» στη Χιλή.
Η συμβολή της NASA
στην ανακάλυψη
Ταυτόχρονα οι ερευνητές εξέτασαν τα δεδομένα, που απέστειλε ο δορυφόρος της NASA «TESS» (Transiting Exoplanet Survey Satellite).Έτσι, οι αστρονόμοι βρήκαν τις «έντονες βυθίσεις» στο φως και οι οποίες αντιστοιχούν σε 65 ομοιόμορφα κατανεμημένα σύννεφα πλανητικών συντριμμιών που περιφέρονται γύρω κάθε 25 ώρες από το λευκό νάνο.
Ο κοντινός πλανήτης
Κατέληξαν, δε, στο συμπέρασμα ότι η κανονικότητα των διερχόμενων δομών υποδηλώνει πως διατηρούνται σε μια τέτοια ακριβή διάταξη από ένα κοντινό πλανήτη! Ο πλανήτης αυτός πιστεύεται ότι είναι παρόμοιος σε μέγεθος με εκείνο των επίγειων πλανητών του ηλιακού συστήματός μας. Η κατά προσέγγιση απόσταση μεταξύ του πλανήτη και του WD1054–226 είναι περίπου στο 1,7% της απόστασης Γης-Ήλιου (σχεδόν 2,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα).
Η παρατήρηση
Το φως από το λευκό νάνο WD1054–226 ήταν πάντα κάπως καλυμμένο από τεράστια σύννεφα υλικού σε τροχιά που περνούσαν μπροστά του. Κατά τους αστρονόμους, αυτό υποδηλώνει ότι ένας δακτύλιος από πλανητικά συντρίμμια περιφέρεται γύρω από το αστέρι. Η «κατοικήσιμη ζώνη», η αλλιώς επονομαζόμενη «Goldilocks», είναι μία περιοχή, όπου η θερμοκρασία επιτρέπει τουλάχιστον θεωρητικά την ύπαρξη υγρού νερού στην επιφάνεια ενός πλανήτη. Σε σύγκριση με ένα αστέρι, όπως είναι ο Ήλιος, εκτιμάται πως η «κατοικήσιμη ζώνη» ενός λευκού νάνου θα είναι μικρότερη και πιο κοντά στο αστέρι, γιατί ως σώμα εκπέμπει λιγότερο φως και θερμότητα. Αυτό συμβαίνει, επειδή ο λευκός νάνος είναι ένα μικρό πυκνό αστέρι, το οποίο σταδιακά ψύχεται στο διάστημα για το υπόλοιπο της ζωής του.
Οι παρατηρούμενες δομές
Οι δομές που παρατηρήθηκαν στη μελέτη περιφέρονται σε μια περιοχή που θα ήταν «περιτυλιγμένη από το αστέρι τη στιγμή, που ήταν ένας κόκκινος γίγαντας. Επομένως είναι πιθανό τα «φεγγάρια» να σχηματίστηκαν ή να έφτασαν σχετικά πρόσφατα εκεί, αντί να επιβίωσαν από τη γέννηση του άστρου και του πλανητικού συστήματός του. Γι’ αυτό το λόγο, εκτιμάται από τους επιστήμονες ότι η συγκεκριμένη τροχιά γύρω από το λευκό νάνο ήταν «καθαρή» κατά τη διάρκεια της γιγάντιας αστρικής φάσης της ζωής του. Επομένως, πρόκειται για μια πρόσφατη εξέλιξη το γεγονός ότι ο οποιοσδήποτε πλανήτης μπορεί να φιλοξενήσει νερό και ως εκ τούτου τη ζωή!
Μάλιστα, υπολογίζεται από τους επιστήμονες πως η συγκεκριμένη περιοχή θα είναι «κατοικήσιμη» για μια περίοδο τουλάχιστον δύο δισεκατομμυρίων χρόνων, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου ετών στο μέλλον!
Το μέλλον των άστρων
και του Ήλιου μας
Περισσότερο από το 95% όλων των άστρων θα γίνουν τελικά λευκοί νάνοι. Τις εξαιρέσεις αποτελούν τα μεγαλύτερα αστέρια που εκρήγνυνται και τα οποία γίνονται, είτε μαύρες τρύπες, είτε αστέρια νετρονίων. Όταν τα αστέρια αρχίζουν να τελειώνουν από υδρογόνο, τότε διαστέλλονται και ψύχονται, ενώ μετατρέπονται σε κόκκινους γίγαντες. Ο Ήλιος μας, θα εισέλθει σε αυτή τη φάση σε τέσσερα έως και πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, καταπίνοντας τον Ερμή, την Αφροδίτη και πιθανώς τη Γη. Μόλις το εξωτερικό υλικό εκτοξευθεί απαλά και το υδρογόνο εξαντληθεί, τότε ο θερμός πυρήνας του άστρου θα παραμείνει και θα ψύχεται αργά για δισεκατομμύρια χρόνια – αυτή είναι η φάση του λευκού νάνου του άστρου.
Περισσότερο από το 95% όλων των άστρων θα γίνουν τελικά λευκοί νάνοι. Φωτογραφία από Igor Olimpov από το Pixabay
Το δύσκολο σημείο
για την επίτευξη της ανακάλυψης
Πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από λευκούς νάνους είναι δύσκολο να ανιχνευτούν από τους αστρονόμους επειδή αυτοί είναι πολύ πιο αμυδρά από τ’ αστέρια της κύριας ακολουθίας όπως είναι ο Ήλιος. Μέχρι και στιγμής, οι αστρονόμοι είχαν βρει μόνο τα ενδεικτικά στοιχεία ενός γίγαντα αερίου, που περιφέρεται γύρω από ένα λευκό νάνο.
Η πρώτη φορά
«Είναι η πρώτη φορά που οι αστρονόμοι εντόπισαν οποιοδήποτε είδος πλανητικού σώματος στην «κατοικήσιμη ζώνη» ενός λευκού νάνου. Οι δομές σε μέγεθος φεγγαριού που έχουμε παρατηρήσει είναι ακανόνιστες και σκονισμένες (π.χ. σαν κομήτες) και όχι συμπαγή, σφαιρικά σώματα. Η απόλυτη κανονικότητά τους, είναι ένα μυστήριο που δε μπορούμε να εξηγήσουμε επί του παρόντος», ανέφερε ο επικεφαλής συγγραφέας του άρθρου της μελέτης – καθηγητής αστροφυσικής του UCL, Jay Farihi.
Μια συναρπαστική πιθανότητα
«Μια συναρπαστική πιθανότητα είναι αυτά τα σώματα να διατηρούνται σε ένα τέτοιο ομοιόμορφο τροχιακό μοτίβο λόγω της επιρροής της βαρύτητας ενός κοντινού μεγάλου πλανήτη. Χωρίς αυτή την επιρροή, η τριβή και οι συγκρούσεις θα προκαλούσαν τη διασπορά των δομών, χάνοντας την ακριβή κανονικότητα, η οποία παρατηρείται. Ένα προηγούμενο παράδειγμα αυτού του είδους είναι ο τρόπος με τον οποίο η έλξη της βαρύτητας των φεγγαριών γύρω από το Ποσειδώνα και το Κρόνο βοηθά στη δημιουργία σταθερών δομών δακτυλίων, που περιστρέφονται γύρω από αυτούς τους πλανήτες», εξήγησε ο κ. Farihi.
Δεν το ψάχναμε αυτό!
«Η πιθανότητα της ύπαρξης ενός μεγάλου πλανήτη στην «κατοικήσιμη ζώνη» είναι συναρπαστική κι απροσδόκητη. Δεν το ψάχναμε αυτό. Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να επιβεβαιωθεί η παρουσία ενός πλανήτη.
Δε μπορούμε να παρατηρήσουμε απευθείας τον πλανήτη, επομένως η επιβεβαίωση μπορεί να έρθει συγκρίνοντας μοντέλα υπολογιστών με περαιτέρω παρατηρήσεις του αστεριού και των συντριμμιών, που βρίσκονται σε τροχιά», σημείωσε με νόημα.
Μια ματιά στο μέλλον
του ηλιακού συστήματος μας!
Δεδομένου του γεγονότος, ότι ο Ήλιος μας, θα γίνει λευκός νάνος σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια, αυτή η μελέτη μας παρέχει μια ματιά στο μέλλον του ηλιακού συστήματός μας», υπογράμμισε ο καθηγητής κ. Farihi.
