«Έξυπνα» βλαστικά κύτταρα κι ανθρώπινο λίπος

Αυτά τα νέα- προσαρμοστικά βλαστικά κύτταρα

μπορούν να παραμείνουν αδρανή έως κι ότου χρειαστεί!

Επιμέλεια: Νίκος Μόσχοβος

00:13:07,01/15/2021

Ένας νέος τύπος βλαστικών κυττάρων – δηλαδή, ένα κύτταρο με αναγεννητικές ικανότητες – θα μπορούσε ίσως να υλοποιηθεί πιο γρήγορα!

Αυτό δείχνουν τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης ειδικών,που έγινε με πρωτεργάτες τους επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Νέας Ουαλίας στο Sydney της Αυστραλίας.

Τα βλαστικά κύτταρα (που ονομάζονται επαγόμενα πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα ή iMS) μπορούν να κατασκευαστούν από εύκολα προσβάσιμα ανθρώπινα κύτταρα – σε αυτήν την περίπτωση, μπορούν να γίνουν από το λίπος – και να προγραμματιστούν πάλι, ώστε  να λειτουργήσουν ως βλαστικά κύτταρα!

Πως έγινε η μελέτη

Η μελέτη αυτή έγινε σε ζώα.Ουσιαστικά,δημιουργήθηκαν ανθρώπινα βλαστικά κύτταρα και η αποτελεσματικότητα αυτών δοκιμάστηκε σε ποντίκια.Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και δημοσιεύτηκαν διαδικτυακά την Τετάρτη 13 Ιανουαρίου 2021  στο περιοδικό  Science Advances, αλλά οι ερευνητές ξεκαθάρισαν πως  θα απαιτηθούν περισσότερες έρευνες και δοκιμές πριν από οποιαδήποτε πιθανή εμφύτευση των κυττάρων αυτών  σε ανθρώπινες θεραπείες.

«Τα βλαστικά κύτταρα,που έχουμε αναπτύξει,μπορούν να προσαρμοστούν στο περιβάλλον τους και να επιδιορθώσουν μια σειρά από κατεστραμμένους ιστούς», εξηγεί ο αιματολόγος-  καθηγητής  Φαρμακευτικής και Υγείας του Πανεπιστημίου της Νέας Ουαλίας, John Pimanda , ο οποίος είναι ο συν-ανώτερος συγγραφέας του άρθρου της μελέτης.

«Από όσα γνωρίζω, κανείς δεν έχει φτιάξει ένα προσαρμοστικό ανθρώπινο πολυδύναμο βλαστικό κύτταρο πριν. Αυτό είναι ένα μη διαγραμμένο έδαφος»,τονίζει ο καθηγητής.

Οι επιστήμονες δημιούργησαν τα κύτταρα  τύπου iMS σε ένα εργαστήριο εκθέτοντας τα ανθρώπινα λιπώδη κύτταρα σε ένα σύνθετο μείγμα που έκανε τα κύτταρα να χάσουν την αρχική ταυτότητά τους. Αυτή η διαδικασία διέγραψε  και τα «σήματα σίγασης» , που είναι  υπεύθυνα για τον περιορισμό της ταυτότητας των κυττάρων.

Οι ερευνητές έκαναν ένεση με τα ανθρώπινα κύτταρα iMS σε ποντίκια, όπου αυτά έμειναν αδρανή στην αρχή. Όταν τα ποντίκια, όμως, τα ποντίκια τραυματίστηκαν, τότε τα βλαστοκύτταρα προσαρμόστηκαν στο περιβάλλον τους και μετατράπηκαν σε ιστό που χρειάστηκε επισκευή, είτε αυτός  ήταν μυός, οστά, χόνδρος ή αιμοφόρα αγγεία!

Έδρασαν σα χαμαιλέοντες!

«Τα βλαστικά κύτταρα έδρασαν σαν χαμαιλέοντες», λέει η  επικεφαλής συγγραφέας του άρθρου της μελέτης και μεταδιδακτορική  ερευνήτρια  βλαστικών κυττάρων στο εργαστήριο του καθηγητή Pimanda Dr Avani Yeola . Η Δρ Yeola διεξήγαγε αυτό το έργο ως μέρος της διδακτορικής διατριβής της

« Τα βλαστικά κύτταρα ακολούθησαν τοπικά στοιχεία για να αναμιχθούν στον ιστό που απαιτούσε επούλωση», αναφέρει η μεταδιδακτορική  ερευνήτρια.

Οι υφιστάμενες τεχνολογίες

Σήμερα υφίστανται τεχνολογίες για τον μετασχηματισμό των κυττάρων σε βλαστοκύτταρα,αλλά έχουν βασικούς περιορισμούς,ήτοι:

Τα ειδικά κύτταρα ιστού είναι εγγενώς περιορισμένα στο εύρος των ιστών, των οποίων μπορούν να δημιουργήσουν.

Τα επαγόμενα πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα (iPS) δεν μπορούν να εγχυθούν άμεσα,επειδή φέρουν τον κίνδυνο της ανάπτυξης όγκων.Επίσης,τα κύτταρα τύπου iPS χρειάζονται επιπλέον επεξεργασία για να δημιουργήσουν συγκεκριμένους τύπους κυττάρων ή ιστούς πριν από τη χρήση.

Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να δοκιμαστεί ο τρόπος λειτουργίας  των κυττάρων iPS  και των ιστών που δημιουργούνται από ειδικά βλαστικά κύτταρα ιστού στους ανθρώπους.

Τα κύτταρα iMS,όμως,κατασκευάζονται από τον ιστό ενός ενήλικα και δεν έδειξαν κανένα σημάδι ανεπιθύμητης ανάπτυξης ιστού.Προσαρμόστηκαν, επίσης,σε μια σειρά διαφορετικών τύπων ιστών στα  ποντίκια.«Αυτά τα βλαστικά κύτταρα είναι αντίθετα με τα άλλα, που βρίσκονται υπό αξιολόγηση σε κλινικές δοκιμές. Κατασκευάζονται από κύτταρα του ασθενούς, γεγονός που μειώνει τον κίνδυνο απόρριψης», διευκρινίζει η Dr. Yeola.

Ένα βήμα πριν τις δοκιμές σε ανθρώπους

Η συγκεκριμένη έρευνα βασίστηκε σε μια έρευνα του 2016 χρησιμοποιώντας τα κύτταρα ποντικιού,ενώ αποτελεί το επόμενο βήμα πριν από τις δοκιμές στους ανθρώπους. Ωστόσο, θα χρειαστεί  μια ακόμη μια μεγάλη αναμονή – και πολύ περισσότερη έρευνα – για να εκτιμηθεί, εάν τα κύτταρα αυτά είναι ασφαλή, καθώς και επιτυχημένα στον άνθρωπο.

Εάν τα  βλαστικά κύτταρα τύπου  iMS αποδειχθούν ασφαλή για ανθρώπινη χρήση, τότε  θα μπορούσαν κάποια ημέρα να βοηθήσουν στην  οποιαδήποτε αποκατάσταση  από  τους τραυματισμούς έως και τις  καρδιακές βλάβες.

«Αυτό είναι ένα ακόμη βήμα στον τομέα της θεραπείας με βλαστικά κύτταρα», εξηγεί η Dr.Yeola.

Μια απλή αλλά ισχυρή τεχνολογία

Κάθε ανθρώπινο κύτταρο – είτε είναι καρδιακό κύτταρο ή εγκεφαλικό κύτταρο – μοιράζεται το ίδιο περιεχόμενο DNA. Τα κύτταρα φαίνονται και συμπεριφέρονται διαφορετικά,  επειδή χρησιμοποιούν διαφορετικά μέρη του DNA.

Τα μέρη του DNA που τα κύτταρα δε χρησιμοποιούν συνήθως,  κλείνουν με φυσικές τροποποιήσεις. «Η ιδέα πίσω από την προσέγγισή μας, ήταν να αντιστρέψουμε αυτές τις τροποποιήσεις», αναφέρει  ο καθηγητής κ. Pimanda. «Θέλαμε τα κύτταρα να έχουν την επιλογή να χρησιμοποιήσουν αυτό το μέρος του DNA, εάν υπήρχε «σήμα» έξω από το κελί», συμπληρώνει.

Οι ερευνητές  προγραμματίζουν  ξανά τα λιπώδη κύτταρα χρησιμοποιώντας δύο ενώσεις:

Την αζακιτιδίνη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται στη θεραπεία καρκίνου του αίματος και ένα φυσικό  παράγοντα ανάπτυξης,ο οποίος διεγείρει την ανάπτυξη των κυττάρων, καθώς και την αποκατάσταση των ιστών.

Τα κύτταρα απελευθέρωσαν το λίπος τους,και έχασαν την ταυτότητά τους ως λίπος κυττάρων περίπου τρεισήμισι εβδομάδες μετά από τη θεραπεία.

«Αυτή είναι μια πολύ απλή τεχνολογία», λέει ο ανώτερος ερευνητής της Σχολής Φαρμακευτικής και Υγείας του Πανεπιστημίου της Νέας Ουαλίας, συν-ανώτερος συγγραφέας του άρθρου της μελέτης Dr Vashe Chandrakanthan .

Ο Dr. Chandrakanthan είναι ο ειδικός, ο οποίος μαζί με τον καθηγητή Pimanda ηγήθηκε της προγενέστερης μελέτης,που έγινε το 2016 σε ποντίκια. Είναι ο επιστήμονας, που βρήκε την ιδέα της δημιουργίας κυττάρων τύπου iMS!

Δύο βασικές δυνατότητες για πιθανή κλινική εφαρμογή!

«Η μία ιδέα είναι να πάρουμε τα λιποκύτταρα του ασθενούς, να τα  βάλουμε σε ένα μηχάνημα, όπου επωάζονται με αυτήν την ένωση. Όταν θα είναι έτοιμα, αυτά τα επαναπρογραμματισμένα κύτταρα θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε ένα φιαλίδιο και στη συνέχεια να εγχυθούν στον ασθενή»,   σημειώνει  ο Dr. Chandrakanthan.

“Μια άλλη επιλογή είναι ο συνδυασμός των δύο ενώσεων σε μια απλή μίνι αντλία που θα μπορούσε να εγκατασταθεί στο σώμα, όπως ένας βηματοδότης”,  τονίζει ο ίδιος.

Αυτή η μίνι αντλία θα μπορούσε θεωρητικά να τοποθετηθεί κοντά στο μέρος του σώματος που χρειάζεται βοήθεια (για παράδειγμα,  την  καρδιά), όπου θα μπορούσε να διανέμει ρυθμισμένες δόσεις για τη δημιουργία νέων βλαστικών κυττάρων.

Το μέλλον είναι μπροστά

Τα  αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, αλλά οι ερευνητές έχουν την επίγνωση ότι απέχει ακόμη πολύ η πιθανή μετάφραση στις θεραπείες για τον άνθρωπο.

«Η ασφάλεια είναι το πρώτο και πρωταρχικό μέλημα μας. Οι προ-κλινικές μελέτες και οι κλινικές δοκιμές πρέπει ακόμη να γίνουν και θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτά τα κύτταρα σε ασφαλή κατάσταση. Οι βιομηχανικοί εταίροι θα μπορούσαν να φέρουν εμπειρία στην παραγωγή κυττάρων τύπου iMS κλινικού βαθμού και στο σχεδιασμό, καθώς  και στη διεξαγωγή κλινικών δοκιμών Αυτό θα βοηθήσει να φτάσει αυτή η  έρευνα στο επόμενο στάδιο», υπογραμμίζει ο  καθηγητής κ. Pimanda.

Από την πλευρά του, ο  Dr.  Chandrakanthan επσημαίνει  ότι εάν οι μελλοντικές μελέτες είναι επιτυχείς, τότε η πραγματική παροχή αυτής της θεραπείας θα μπορούσε να διαρκέσει έως και 15 χρόνια. Η επιτυχής ιατρική έρευνα που επιτυγχάνει τον τελικό στόχο της – δηλαδή, η μετάφραση στη κλινική  ρουτίνα  και θεραπεία – μπορεί συχνά να διαρκέσει πολλές δεκαετίες. Μπορεί να  εμφανιστούν  εμπόδια, αποτυχίες και αποτυχημένα πειράματα. Είναι η φύση της έρευνας. Αυτά τα ευρήματα είναι πολύ συναρπαστικά, αλλά θα κρατήσω τον ενθουσιασμό μου,  μέχρι  και να τα «φτάσουμε» στους ασθενείς», τονίζει ο Dr. Chandrakanthan.

©Τypologos.com 2021