Αντιδράσεις για την Αγιά Σοφιά

21:43:50,07/11/2020

Πλήθος αντιδράσεων από πολιτικά πρόσωπα, φορείς, ιδρύματα της χώρας   προκάλεσε η απόφαση του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Eρντογάν να υπογράψει το διάταγμα, που μετατρέπει την Αγία Σοφία από  μνημείο σε τζαμί.

«Η απόφαση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί αποτελεί αυθαίρετη πράξη κατά των οικουμενικών αξιών που έχουν καθορίσει διαχρονικά τα θεμέλια του παγκόσμιου πολιτισμού. Η ουσία και ο συμβολισμός των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως  είναι η Αγία Σοφία, έχουν νοηματοδοτηθεί από την ιστορική υπόστασή  τους. Καμία απόφαση αλλαγής της παγκοσμίως αναγνωρισμένης πολιτισμικής διάστασης τους,  δεν μπορεί να είναι δήθεν εσωτερική υπόθεση μιας χώρας.

Η ενέργεια αυτή είναι μια πρόκληση για το ευρωπαϊκό πολιτισμικό σύστημα αξιών, αμαυρώνει την ιστορική μνήμη μας, αποτελεί παραποίηση της ιστορικής υπόστασης του μνημείου και προσβάλλει το παγκόσμιο σύμβολο της χριστιανοσύνης, καθώς και της ορθοδοξίας», αναφέρει το διοικητικό συμβούλιο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού με ανακοίνωσή του.

Έκκληση προς την παγκόσμια  ακαδημαϊκή κοινότητα απευθύνει ο Σύλλογος Αποφοίτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος με ανακοίνωσή του «πρόσθεσε τη φωνή του» στην παγκόσμια αντίδραση κατά  της απόφασης του Τούρκου Προέδρου να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί.

«Η Αγία Σοφία δεν είναι, μόνον ένα μνημείο του χριστιανισμού,  αλλά κι  ένα σύμβολο που σηματοδότησε τη συνύπαρξη Ανατολής και Δύσης. Πέραν των προθέσεων, η μετατροπή της,  σε τζαμί υπονομεύει αυτήν την συνύπαρξη σε μια περίοδο που η ανθρωπότητα την έχει απόλυτη ανάγκη.

Είναι, επίσης, μια πρόκληση στην πολιτισμένη ανθρωπότητα που θέλει τα μνημεία που ξεπερνούν την εποχή τους,  να γίνονται σημεία αναφοράς για όλους, ανεξαρτήτως θρησκεύματος, εθνότητας ή πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Η Αγία Σοφία είναι κτήμα της πολιτισμένης ανθρωπότητας. Κι αυτό τιμά και την Τουρκία.

Ο Σύλλογος Αποφοίτων του Α.Π.Θ.  κάνει έκκληση στην τουρκική,  αλλά και την παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα να συμβάλλουν στην αναθεώρηση της απόφασης του Τούρκου Προέδρου. Οι δεσμοί της Θεσσαλονίκης με την Κωνσταντινούπολη υπήρξαν στενοί κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Είναι προς το συμφέρον και των δύο λαών να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και σήμερα. Η απόφαση για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί δε βοηθά σ’  αυτήν την σύγκλιση. Ελπίζουμε να πρυτανεύσει η λογική και η ευαισθησία για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή προϋπόθεση της οποίας είναι το πνεύμα συνύπαρξης. Ο συμβολισμός, γι’  αυτό, της Αγίας Σοφίας είναι καταλυτικός», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.

Ο αντιπρόεδρος της Σοσιαλιστικής ομάδας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης και τέως πρόεδρος του Π.Α.Σ.Ο.Κ.  Ευάγγελος Βενιζέλος επισήμανε ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος συμβολίζει, με τον πιο ακραίο τρόπο,  τη στρατηγική επιλογή του προέδρου Ερντογάν να τοποθετήσει την Τουρκία εκτός των ορίων της Δύσης.

«Όχι απλώς εκτός των ορίων του δυτικού νομικού και πολιτικού  πολιτισμού, αλλά εκτός των ορίων της Δύσης ως ιστορικής και στρατηγικής οντότητας.

Έως τώρα η Τουρκία διεκδικούσε μια επαμφοτερίζουσα θέση, διεκδικούσε τον «εξαιρετισμό» και την ιδιαιτερότητά της σε σχέση με τη Δύση, ήθελε όμως να τονίζει τη θέση της, ως μέλος του ΝΑΤΟ, να διεκδικεί μια μορφή σχέσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, να δίνει μεγάλη σημασία στη σχέση της,  με τις Η.Π.Α ιδίως με το στιλ του κ. Τραμπ.

Τώρα μια βάναυση συμβολική πρόκληση μπορεί να σηματοδοτήσει τη ρήξη που δεν προκάλεσε  η στρατιωτική δράση της Τουρκίας στη Συρία και τη Λιβύη και η καμπύλη της σχέσης της,  με τη Ρωσία.

Η υπέρβαση των συνταγματικών ορίων του κεμαλισμού, δηλαδή των βάσεων της Τουρκικής Δημοκρατίας και οι ιδεολογικές, πολιτικές και θεσμικές επιπτώσεις της υπέρβασης αυτής στο εσωτερικό της Τουρκίας είναι προφανείς.

Οι εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στο κλίμα των Ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι αυτονόητες. Το κυριότερο είναι όμως η απόφαση για την Αγία Σοφία ως δήλωση ριζικής ανατοποθέτησης  της σχέσης της  Τουρκίας με τη Δύση. Το ζήτημα  είναι βεβαίως και πολιτιστικό και θρησκευτικό και ιστορικό. Είναι όμως πρωτίστως γεωπολιτικό. Η Ελλάδα πρέπει  να κινηθεί  ως αναπόσπαστο τμήμα της Ευρώπης και της Δύσης προς την οποία απευθύνεται η πρόκληση», υπογράμμισε ο κ. Βενιζέλος.

«Κατάπτυστη» χαρακτήρισε  την  απόφαση του κ. Ερντογάν για την Αγία Σοφία  κι  ο ευρωβουλευτής  του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Νίκος Ανδρουλάκης.

«Μόλις 17 λεπτά χρειάστηκε το Τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της απόφασης του 1934 του Κεμάλ Ατατούρκ και με ένα βιαστικό κι σαν έτοιμο από καιρό διάταγμα του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η Αγία Σοφία μετατρέπεται από μουσείο σε τζαμί.

Η Αγία Σοφία, σύμβολο του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας, χαρακτηρισμένο Μνημείο Παγκόσμιας Ιστορικής Κληρονομιάς από την Unesco, υφίσταται σήμερα τις καταστροφικές συνέπειες του άκρατου εθνικισμού και του αλόγιστου αναθεωρητισμού, που χαρακτηρίζει τον Τούρκο Πρόεδρο.

Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και η παγκόσμια κοινότητα, οφείλουν να αναλάβουν άμεσα τις σχετικές πρωτοβουλίες, για να μη τεθεί σε εφαρμογή και να ακυρωθεί στην πράξη η κατάπτυστη αυτή απόφαση για τη βίαιη αλλαγή του status quo του διαπολιτισμικού αυτού συμβόλου.

Απόφαση, η οποία δεν αποτελεί απλώς μία ακόμα έκφραση της στρατηγικής επιλογής της Τουρκίας για την περιφρόνηση των διεθνών κανόνων, αθετεί δεσμεύσεις, αλλά έχει άμεσες πρακτικές συνέπειες για τη διατήρηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα και την προστασία του οικουμενικού αυτού Μνημείου.

Αναμένουμε την ερχόμενη εβδομάδα από το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο  στις  17-18 Ιουλίου 2020, να λάβουν πρακτικές αποφάσεις – πλαίσιο, που θα απαντούν σε αυτή την ακραία πρόκληση της Τουρκίας», σημείωσε ο κ. Ανδρουλάκης.

Μήνυμα για την Αγία Σοφία εξέδωσε κι ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης  -καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου.

«Η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα μνημείο παγκόσμιας ακτινοβολίας. Η μοναδική αρχιτεκτονική της, κι ο πλούσιος εσωτερικός διάκοσμος της, την καθιστούν ένα παγκόσμιο αριστούργημα.

Το 1934 με διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ μετατρέπεται σε μουσείο. Έτσι, η Αγία Σοφία, απαλλαγμένη από θρησκευτικούς περιορισμούς, αποδίδεται στην ανθρωπότητα. Από το 1985 έχει ενταχθεί στον Κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ως μουσείο. Αυτό συνεπάγεται, εκτός των άλλων, συγκεκριμένες δεσμεύσεις και νομικές υποχρεώσεις από τη γείτονα χώρα.

 Ένα τέτοιο μνημείο, οικουμενικής αξίας, αποτελεί πολύτιμο ιστορικό κειμήλιο και παρακαταθήκη ανά τους αιώνες. Ως πανανθρώπινη κληρονομιά, η Αγία Σοφία απαιτεί τον προσήκοντα σεβασμό, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητας. Ένα μνημείο με τέτοια μακραίωνη ιστορία δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως εργαλείο άσκησης πολιτικής. Θα πρέπει να αποτελεί σημείο συνάντησης μεταξύ των λαών και όχι πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης και διχασμού», υπογραμμίζει ο πρύτανης του Α.Π.Θ και καθηγητής  κ. Παπαϊωάννου στο μήνυμά του.

©Typologos.com 2020