ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΙΔΕΟΛΟΓΟ- ΠΟΙΗΤΗ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ ΠΑΤΡΙΣΙΟ ΓΚΟΥΣΜΑΝ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟ 15ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ

συντάκτης nikos · 6 Φεβρουαρίου 2013

ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Τα ρεπορτάζ του www.typologos.com

Του Νίκου Μόσχοβου, e-mail: nikmoshov@gmail.com

Αν θέλετε να μάθετε το πως να κινγηματογραφείτε τη ζώσα ιστορία δείτε τα ντοκιμαντέρ του Πατρίτσιο Γκουσμάν

«Είμαστε ποιητές που προσπαθούν να βρουν στο χρόνο και τον τόπο, αληθινά αποτυπώματα των ανθρώπων», έλεγε κάποτε ο σκηνοθέτης, Πατρίσιο Γκουσμάν, για τον οποίο θα πραγματοποιηθεί ένα πολύ καίριο αφιέρωμα στο 15ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα (15 – 24 Μαρτίου του 2013) υπό την παρουσία του.

Ο μεγάλος Χιλιανός σκηνοθέτης θεωρείται κι είναι από τους αυθεντικούς εκφραστές του πολιτικού- ιστορικού ντοκιμαντέρ. Ένας δημιουργός, ο οποίος κατόρθωσε όχι μόνο να αποτυπώσει για πάντα ξεχωριστές ιστορικές στιγμές, αλλά να βάλει και τη «δική του πινελιά» μετατρέποντας τον κινηματογραφικό καμβά σε ποίηση του χρόνου.

Ο φακός του Πατρίσιο Γκουσμάν εστίασε πάντοτε επάνω στις κινούμενες μάζες, σε πρόσωπα- καταστάσεις και γεγονότα από τα οποία αναδείχθηκε μια νέα ανθρώπινη πραγματικότητα. Κι είναι πραγματικό ευτύχημα το γεγονός ότι οι σινεφίλ της Θεσσαλονίκης θα μπορέσουν να γνωρίσουν από κοντά έναν από τους μεγάλους μάστορες του ντοκιμαντέρ που του αρέσει πάντοτε να συνδιαλέγεται με το κοινό.

Στο μεγαλείο της ψυχής των απλών καθημερινών ανθρώπων είναι αφιερωμένο το έργο του Χιλιανού σκηνοθέτη

Για το αφιέρωμα θα «κυκλοφορήσει» και μια δίγλωσση έκδοση για το έργο του σπουδαίου δημιουργού.

Ο σκηνοθέτης – εικονογράφος της ιστορικής πραγματικότητας γεννήθηκε το 1941 στο Σαντιάγκο της Χιλής.Σπούδασε κινηματογράφο στη Μαδρίτη και στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ξαναγύρισε στη Χιλή με όνειρα να υλοποιήσει την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας.

Η χώρα, όμως, τότε «κυριολεκτικά έβραζε» κοινωνικά- πολιτικά κι οικονομικά. Εκ τούτου «αναγκάστηκε» ο ίδιος ν’ αλλάξει τα σχέδια του και να απεικονίσει την πραγματικότητα!

Το κλίμα μιας ολόκληρης εποχής, αυτής του Σαλβαδόρ Αλιέντε αποτυπώθηκε ανάγλυφα στις ταινίες του Πατρίτσιο Γκουσμάν

Παρακολουθεί ενεργά την προεκλογική εκστρατεία του μετέπειτα δολοφονηθέντος προέδρου, Σαλβαδόρ Αλιέντε και με την κάμερα «κεντράρει» στα πεζοδρόμια των δρόμων της πατρίδας του.

Η σύγκρουση είναι «σκληρή» και ο Πατρίτσιο Γκουσμάν γυρίζει την αριστουργηματική τριλογία «Η μάχη της Χιλής» (1972-’79), που αποτελείται από τις εξής ενότητες:

«Η εξέγερση της μπουρζουαζίας», « Το πραξικόπημα» και « Η δύναμη του λαού». Κατορθώνει ο ίδιος μέσα από το φακό να αποτυπώσει τη διακυβέρνηση και το όραμα του Αλιέντε, το πραξικόπημα Πινοσέτ, καθώς και τις ραγδαίες κοινωνικές μεταβολές της εποχής.

Άλλωστε, εκεί στη «Μάχη της Χιλής,» καταφεύγει πάντοτε ως δημιουργός κι αναδύει τα ντοκουμέντα, τις εικόνες και τις μνήμες μιας εποχής, ώστε να μην ξεχαστεί ποτέ αυτή στις νεότερες γενιές.

Ως δημιουργός του λεγόμενου «στρατευμένου σινεμά» χαρακτηρίζεται ως persona non grata από το καθεστώς του Πινοσέτ, το οποίο τον συλλαμβάνει και τον κρατά φυλακισμένο για σύντομο χρονικό διάστημα.

Ωστόσο, κατορθώνει να φύγει από τη Χιλή κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου του 1973. Μετατρέπεται σε «γυρολόγο» μένοντας διαδοχικά στην Κούβα, στην Ισπανία και στη Γαλλία, απ’ όπου κινηματογραφώντας μάχεται το δικτατορικό καθεστώς.

Ανεξάρτητα από τη σαφή ιδεολογική τοποθέτησή του έχει χαρακτηριστεί σήμερα ως ο σκηνοθέτης που ανέδειξε τα ερωτήματα περί διατήρησης της μνήμης και γι’ αυτό το λόγο έχει κερδίσει τον θαυμασμό όλων των σκηνοθετών της υφηλίου.

Ντοκιμαντέρ σαν το «Χιλή, η επίμονη μνήμη (1997)» και το «Χιλή, ένας γαλαξίας προβλημάτων (2010)» αποτελούν σήμερα τα κύρια παραδείγματα εκμάθησης περί απεικόνισης της ιστορικής πραγματικότητας με χρήση του κινηματογραφικού φακού.

Στο φιλμ «Η υπόθεση Πινοσέτ (2001)» το οποίο έγινε με αφορμή τη σύλληψη του Πινοσέτ στο Λονδίνο, κατόρθωσε να απεικονίσει τα ίδια τα θύματα που επέζησαν, ώστε να καταθέσουν ενώπιον των αρχών τα όσα βίωσαν!

Στο ντοκιμαντέρ «Σαλβαδόρ Αλιέντε (2004)» τιμά σε πρώτο πρόσωπο τον Χιλιανό πολιτικό μιλώντας ο ίδιος για την επιρροή που άσκησε η προσωπικότητα του προέδρου της Χιλής στη ζωή του.

Αν και μάστορας της κινηματογραφικής γλώσσας δεν διστάζει ο Πατρίτσιο Γκουσμάν να χρησιμοποιήσει στην ίδια ταινία και τα πλάνα που είχε γυρίσει ο Γιόρις Ίβενς, ο οποίος θεωρείται απ’ τους θεμελιωτές της τέχνης του ντοκιμαντέρ!

Στο φιλμ « Ο σταυρός του νότου (1992)» κατορθώνει ο σκηνοθέτης να «ιχνηλατήσει» τα ζητήματα της θρησκείας, των πνευματικότητας και μύθων, όπως αυτά εμφανίζονται σήμερα στη Λατινική Αμερική, θυμίζοντας έντονα τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

«Μ’ αρέσει αυτή η ταινία γιατί είναι η περιγραφή ενός τελετουργικού, το οποίο δεν μπορώ να εξηγήσω. Δεν είναι ένα παιδαγωγικό φιλμ, αλλά ένα μίγμα ιστορίας και θρησκευτικού στοχασμού», λέει ο κ. Γκουσμάν.

Χωροχρόνος, άνθρωπος, λήθη, ιστορία, αστρονομία κι επιστήμες στο αριστούργημα “Νοσταλγώντας το Φως” !

Στο αριστουργηματικό ντοκιμαντέρ «Νοσταλγώντας το φως (2010)» αποτυπώνει ένα υπαρξιακό ποιητικό κινηματογραφικό δοκίμιο, στο οποίο αναφέρεται στη σκέψη του και στα συναισθήματά του ως δημιουργού.

Έτσι. ταξιδεύει στο χωροχρόνο – στην έρημο Ατακάμα – συνδέοντας τις αρχές της αστρονομίας και της αρχαιολογίας με τον άνθρωπο!

Ανεξάρτητα από την πολιτική σκοπιά των ταινιών του, έχει κατακτήσει σήμερα ο Πατρίτσιο Γκουσμάν τον σεβασμό των ομότεχνών του κι όχι μόνο.

Σήμερα διδάσκει την τέχνη του ντοκιμαντέρ σε πανεπιστήμια στην Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική, ενώ είναι ο ιδρυτής του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Σαντιάγκο.

Στις κινηματογραφικές σχολές ανά τον κόσμο λένε οι καθηγητές προς τους φοιτητές τους για το έργο του Χιλιανού δημιουργού: «Μπορείτε – ανεξάρτητα από την ιδεολογική σας άποψη- να γυρίσετε ένα ντοκιμαντέρ σαν τον Γκουσμάν; Μπορείτε;»

Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Χιλιανός σκηνοθέτης εμπνέει σήμερα με το έργο του και την επόμενη γενιά δημιουργών σαν τους Αϊζενστάιν, Γκρίφιθ, Χίτσκοκ, Σπίλμπεργκ, Αγγελόπουλο, Κακογιάννη, Λανγκ, Τρυφώ και τόσους άλλους!